Το επίπεδο της συνολικής ακαθάριστης αποταμίευσης στην
ελληνική οικονομία, δηλαδή η διαφορά ανάμεσα στο ακαθάριστο διαθέσιμο εισόδημα
και την τελική καταναλωτική δαπάνη, διαμορφώθηκε σε ονομαστικούς όρους στα
€17,4 δισ. το 2016 παρουσιάζοντας οριακή αύξηση €272,1 εκατ. σε σχέση με το
2015. Η εν λόγω μεταβολή προήλθε από τη διεύρυνση της δημόσιας αποταμίευσης
(€5,5 δισ.) και από τη συρρίκνωση της ιδιωτικής (-€5,2 δις), όπως αναφέρει στην ανάλυσή της η Eurobank.
Σύμφωνα με τα στοιχεία των τριμηνιαίων μη χρηματοοικονομικών
λογαριασμών θεσμικών τομέων της ελληνικής στατιστικής αρχής (ΕΛΣΤΑΤ), το
επίπεδο της συνολικής αποταμίευσης στην ελληνική οικονομία διαμορφώθηκε στα
€17,4 δις (σε ονομαστικούς όρους) ή στο 9,9% ως ποσοστό του ΑΕΠ το 2016.
Η συνεισφορά του ιδιωτικού τομέα ανήλθε στα €12,5 δισ. και
της γενικής κυβέρνησης (δημόσιος τομέας) στα €4,9 δισ. Σε ότι αφορά τους επί
μέρους τομείς του ιδιωτικού τομέα, οι μη χρηματοοικονομικές εταιρείες και οι
χρηματοοικονομικές επιχειρήσεις πραγματοποίησαν αποταμιεύσεις της τάξης των
€15,8 δισ. και €7,3 δισ. αντίστοιχα. Αντιθέτως, στον τομέα των νοικοκυριών &
ΜΚΙΕΝ (μη κερδοσκοπικά ιδρύματα που εξυπηρετούν νοικοκυριά) το επίπεδο της
καταναλωτικής δαπάνης ήταν υψηλότερο από το αντίστοιχο του διαθέσιμου
εισοδήματος για 5ο συνεχές έτος. Πιο αναλυτικά, η αποταμίευση που
πραγματοποίησε ο εν λόγω θεσμικός τομέας ήταν αρνητική στα -€10,6 δισ. η’ -9,4%
ως ποσοστό του ακαθάριστου διαθέσιμου εισοδήματος.
Σε σύγκριση με το 2015 το επίπεδο της συνολικής αποταμίευσης
στην ελληνική οικονομία αυξήθηκε κατά €272,1 εκατ. Στους επί μέρους θεσμικούς
τομείς οι ετήσιες μεταβολές είχαν ως εξής: νοικοκυριά & ΜΚΙΕΝ -€2.464,3
εκατ., μη χρηματοοικονομικές εταιρείες -€3.263,8 εκατ., χρηματοοικονομικές επιχειρήσεις
+534,2 εκατ. και γενική κυβέρνηση +€5.466,0 εκατ. Αποδεικνύεται λοιπόν ότι η
σημαντική αύξηση της δημόσιας αποταμίευσης αντισταθμίστηκε σε μεγάλο βαθμό από
τη συρρίκνωση της ιδιωτικής (-5.193,9 εκατ.). Ως εκ τούτου, το συνολικό
αποτέλεσμα ήταν οριακά θετικό.
Το προαναφερθέν φαινόμενο, δηλαδή η αύξηση της δημόσιας
αποταμίευσης και παράλληλα η μείωση της ιδιωτικής, παρατηρείται στην ελληνική
οικονομία από το 2009. Πιο συγκεκριμένα, κατά τη διάρκεια της περιόδου
2009-2016, ο ιδιωτικός τομέας μείωσε τις αποταμιεύσεις του κατά -€24,9 δισ. (από
€37,4 δισ. στα €12,5 δισ.) και ο δημόσιος τομέας τις αύξησε (μείωση των
ελλειμμάτων) κατά 28,5 δισ. (από -€23,6 δισ. στα €4,9 δισ.). Το αποτέλεσμα για το
σύνολο της οικονομίας ήταν η αύξηση του επιπέδου της εγχώριας αποταμίευσης κατά
€3,5 δισ. Αξίζει να σημειωθεί ότι η μείωση του επιπέδου της αποταμίευσης του
ιδιωτικού τομέα προήλθε κυρίως από τα νοικοκυριά & ΜΚΙΕΝ (-€22,0 δισ.).
Ακολούθησαν οι μη χρηματοοικονομικές εταιρείες (-€8,0 δις), ενώ στις
χρηματοοικονομικές επιχειρήσεις καταγράφηκε αύξηση της τάξης των €5,1 δισ.
Μια πιθανή ερμηνεία των παραπάνω μεταβολών είναι η εξής: η
επιτευχθείσα δημοσιονομική προσαρμογή – μια μορφή αύξησης των αποταμιεύσεων του
κράτους – οδήγησε σε έναν βαθμό στη μείωση της ζήτησης (π.χ. αύξηση φόρων και
μείωση δαπανών) και ως εκ τούτου στην πτώση της εγχώριας παραγωγής οπότε και
των εισοδημάτων. Η τελευταία μεταβολή είχε ως αποτέλεσμα τη συρρίκνωση των
αποταμιεύσεων των νοικοκυριών.
Εν κατακλείδι, βάσει των προαναφερθέντων στοιχείων, τα
γενικά συμπεράσματα που εξάγονται για την πορεία των αποταμιεύσεων στην
ελληνική οικονομία έχουν ως κάτωθι:
(1) για 5ο συνεχές έτος η καταναλωτική δαπάνη των ελληνικών
νοικοκυριών ήταν υψηλότερη από το αντίστοιχο διαθέσιμο εισόδημα (€0,2 δισ. το
2012, €5,5 δισ. το 2013, €4,6 δισ. το 2014, €8,2 δισ. το 2015 και €10,6 δισ. το
2016). Ο συγκεκριμένος τρόπος χρηματοδότησης ενός ποσοστού της ιδιωτικής
κατανάλωσης δεν θεωρείται βιώσιμος στη μακροχρόνια περίοδο.
(2) η σημαντική αύξηση της δημόσιας αποταμίευσης που
καταγράφηκε το 2016 (€5,5 δις) συνοδεύτηκε από μεγάλη πτώση της αντίστοιχης
ιδιωτικής (-€5,2 δισ.). Συνεπώς, το αποτέλεσμα για το σύνολο της οικονομίας ήταν
οριακά θετικό (€272,1 εκατ.).
(3) από τη στιγμή που εξαλείφθηκε το πολύ υψηλό έλλειμμα στο
ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών (μείωση του εξωτερικού δανεισμού), η
χρηματοδότηση των επενδύσεων στην ελληνική οικονομία πραγματοποιείται
αποκλειστικά με εθνικούς πόρους. Για παράδειγμα, το 2016, το ποσοστό
αποταμίευσης διαμορφώθηκε στο 9,9% και της επένδυσης στο 10,5% (ως ποσοστό του
ΑΕΠ). Η εν λόγω απόκλιση αντικατοπτρίζει το σχετικά μικρό έλλειμμα που
καταγράφηκε στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών το περασμένο έτος.