ΕΣΕΕ: Βελτίωση του πλαισίου ηλεκτρονικής πλατφόρμας επίλυσης διαφορών

• η Ευρωπαϊκή ηλεκτρονική πλατφόρμα επίλυσης διαφορών (Online Dispute Resolution platform)
• ο Κανονισμός για τη συνεργασία στον τομέα της προστασίας καταναλωτών (Consumer Protection Cooperation Regulation)
• η Οδηγία για τις ψηφιακές συμβάσεις (digital contracts) και
• η βελτίωση της καταλληλότητας και της αποδοτικότητας του κανονιστικού πλαισίου του δικαίου των καταναλωτών (REFIT).

Το σχετικό πλαίσιο για την ηλεκτρονική επίλυση καταναλωτικών διαφορών (Online Dispute Resolution- ODR) περιγράφεται στον Κανονισμό 524/2013, που θεσμοθέτησε τη δημιουργία και λειτουργία μίας ενιαίας πανενωσιακής πλατφόρμας για την ηλεκτρονική επίλυση διαφορών. Η πλατφόρμα ΗΕΔ, εξυπηρετεί όλες τις χώρες της ΕΕ και δίνει τη δυνατότητα στους καταναλωτές και τους προμηθευτές να υποβάλουν τις τυχόν διαφορές, που προκύπτουν από αγορές μέσω διαδικτύου, σε διαδικασία επίλυσης μέσω διαδικτύου και συνδέει όλους τους εθνικούς φορείς ΕΕΔ. Αυτό το ενιαίο σημείο εισόδου αποτελεί έναν διαδραστικό δικτυακό τόπο φιλικό προς τον χρήστη, διαθέσιμο σε όλες τις επίσημες γλώσσες της ΕΕ και προσπελάσιμο δωρεάν. Οι κανόνες ΕΕΔ εφαρμόζονται από την 9η Ιουλίου 2015 ενώ η λειτουργία της πλατφόρμας ξεκίνησε από την 15η Φεβρουαρίου 2016.Η διαδικασία μέσω της πλατφόρμας ΗΕΔ είναι εύκολη, ολοκληρώνεται ηλεκτρονικά και πραγματοποιείται σε τέσσερα στάδια:

1. Υποβολή καταγγελίας από τον καταναλωτή κατά προμηθευτή με τη συμπλήρωση σχετικής φόρμας.
2. Η καταγγελία αποστέλλεται στον προμηθευτή, ο οποίος έχει συμφωνήσει σχετικά με έναν φορέα εναλλακτικής επίλυσης διαφορών.
3. Η πλατφόρμα ΗΕΔ αποστέλλει αυτομάτως την καταγγελία στον φορέα εναλλακτικής επίλυσης διαφορών.
4. Διεκπεραίωση της καταγγελίας από τον φορέα επίλυσης διαφορών, αποτέλεσμα και περάτωση της καταγγελίας εντός προθεσμίας 90 ημερών.

Η ΕΣΕΕ έχει ήδη πραγματοποιήσει μια σειρά ενεργειών κυρίως μέσω της UEAPME στην δοκιμή Τesting Exercise of the Online Dispute Resolution (ODR) Platform που διενεργήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (DG Justice and Consumers). Σε εθνικό επίπεδο συμμετείχε στην νομοπαρασκευαστική επιτροπή για την «Προσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας προς την Οδηγία 2013/11/ΕΕ για την Εναλλακτική Επίλυση των καταναλωτικών διαφορών και την λήψη συμπληρωματικών εθνικών μέτρων εφαρμογής του Κανονισμού 524/2013 για την ηλεκτρονική επίλυση καταναλωτικών διαφορών». Επιπρόσθετα προώθησε τον θεσμό ως εξής: α) Ενημέρωση των μελών μέσω εγκυκλίων. β) «Ανέβασμα» του εθνικού link στο site μας. γ) Συμμετοχή στην σύσταση και στην διοίκηση του ΟΠΕΜΕΔ, συμμετοχικού οργανισμού για την προώθηση των εναλλακτικών τρόπων επίλυσης διαφορών.

Η επίσημη θέση της ΕΣΕΕ είναι ότι τα νομοθετήματα (οδηγία 2013/11 και κανονισμός 524/2013) για την εναλλακτική και ηλεκτρονική επίλυση των καταναλωτικών διαφορών, καθώς και η ενσωμάτωσή τους στο εθνικό μας δίκαιο, σε συνδυασμό με τις υπό εξέταση οδηγίες, θα ωφελήσουν περαιτέρω εμπόρους και καταναλωτές. Εκτιμούμε όμως ότι αυτή η θετική αλληλεπίδραση θα χρειαστεί χρόνο για να αναδείξει τα αποτελέσματα της λόγω της πρόσφατης ενσωμάτωσης.

Αναφορικά με την ενιαία συνεργασία μεταξύ των εθνικών αρχών που είναι αρμόδιες για την επιβολή της νομοθεσίας, ο κανονισμός στον τομέα της προστασίας των καταναλωτών (ΕΚ 2006/2004 Consumer Protection Cooperation Regulation) αποσκοπεί στην εξάλειψη των εμποδίων στη διακρατική συνεργασία μεταξύ των δημόσιων αρχών επιβολής για παραβιάσεις των νόμων προστασίας των συμφερόντων των καταναλωτών. Σκοπός του κανονισμού είναι να αποφευχθούν τα εμπόδια στη συνεργασία μεταξύ των δημόσιων αρχών για την επιβολή της νομοθεσίας προκειμένου να ανιχνεύουν, να ερευνούν ή να εξασφαλίζουν την παύση ή την απαγόρευση των ενδοκοινοτικών παραβάσεων της νομοθεσίας για την προστασία των καταναλωτών. Κύριο αντικείμενο είναι το διασυνοριακό εμπόριο, ώστε να μην επιτρέπεται σε ορισμένο πωλητή ή προμηθευτή να διαφεύγει από τις προσπάθειες για την επιβολή της νομοθεσίας μετεγκαθιστώμενος εντός της Κοινότητας. Έχει κριθεί ότι αυτό αποτελεί στρέβλωση του ανταγωνισμού εις βάρος των νομοταγών πωλητών και προμηθευτών που λειτουργούν είτε στο εσωτερικό της χώρας τους είτε διασυνοριακά. Οι δυσκολίες στην επιβολή της νομοθεσίας σε διασυνοριακές περιπτώσεις υπονομεύουν επίσης την εμπιστοσύνη των καταναλωτών έναντι των διασυνοριακών προσφορών και, κατά συνέπεια, την εμπιστοσύνη τους στην εσωτερική αγορά. Με το σχετικό πλαίσιο, προωθείται επομένως η διευκόλυνση της συνεργασίας μεταξύ των δημοσίων αρχών που είναι αρμόδιες για την επιβολή της νομοθεσίας στον τομέα της προστασίας των συμφερόντων των καταναλωτών σε περιπτώσεις ενδοκοινοτικών παραβάσεων. Οι σημερινές προκλήσεις στην επιβολή της νομοθεσίας υπερβαίνουν τα σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τα συμφέροντα των καταναλωτών της Κοινότητας πρέπει να προστατεύονται από ανέντιμους εμπορευομένους που εδρεύουν σε τρίτες χώρες. Η άποψη της ΕΣΕΕ είναι ότι προτεινόμενη επικαιροποίηση των διατάξεων θα αντικατοπτρίζει τις πρόσφατες νομοθετικές εξελίξεις στον τομέα της προστασίας των καταναλωτών. Η λειτουργία του αντικειμένου του Κανονισμού ενδιαφέρει το οργανωμένο εμπόριο της χώρας και ιδιαίτερα τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, οι οποίες δεν έχουν ούτε την ευελιξία, ούτε τα κεφάλαια, ούτε την διάθεση να μετακινηθούν σε άλλες χώρες, μέλη της ΕΕ ή όχι, ώστε να μπορούν έτσι να εκφεύγουν των υποχρεώσεών τους απέναντι στους καταναλωτές. Ιδιαίτερα στην Ελλάδα, το οργανωμένο εμπόριο πλήττεται από τις επιχειρήσεις που μετακινούνται ή λειτουργούν στις γειτονικές χώρες, οι οποίες είτε προσφέρουν εκεί τα προϊόντα τους σε έλληνες που μεταβαίνουν εκεί, είτε τα διαθέτουν στην Ελλάδα, μέσω των ανεπαρκών ελέγχων διασυνοριακής μετακίνησης και του παρεμπορίου, εννοείται χωρίς καμία εγγύηση ή κατοχύρωση των καταναλωτών. Σαφώς και από τις δραστηριότητες αυτές πλήττεται ο θεμιτός ανταγωνισμός στην χώρα, αφού οι οργανωμένοι μικρομεσαίοι έμποροι προσφέρουν τα προϊόντα τους με όλες τις εγγυήσεις που επιβάλλονται, με εξυπηρέτηση after sales και με τα δικαιώματα που επιφυλάσσει ο νόμος στους καταναλωτές, άρα και με πολύ αυξημένο κόστος σε σχέση με όσους δεν προσφέρουν τις υπηρεσίες.

Επομένως, η ΕΣΕΕ στηρίζει την επιβολή κοινών κανόνων εμπορίου, τόσο εντός όλων των χωρών της Ε.Ε., όσο και τουλάχιστον με τις χώρες που βρίσκονται στα εξωτερικά σύνορα της Ευρώπης.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει η οδηγία 2011/83 για τις ψηφιακές συμβάσεις (digital contracts) η οποία με την Κ.Υ.Α. Z1-891/13.8.2013 ενσωματώθηκε στην Ελληνική νομοθεσία και αφορά στα ειδικά δικαιώματα των καταναλωτών στο πλαίσιο των διαδικτυακών εμπορικών συναλλαγών. Οι ενέργειες της ΕΣΕΕ γενικά για τις ηλεκτρονικές εμπορικές συναλλαγές είναι η καθοριστική συμμετοχή της στην πρωτοβουλία της UEAPME για την έκδοση κοινού εγγράφου κατά του γεωγραφικού αποκλεισμού και διαφοροποίησης μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ σχετικά με τις ηλεκτρονικές εμπορικές συναλλαγές (geo-blocking/geo-diverging). Σε εθνικό επίπεδο, η ΕΣΕΕ υπέβαλε σχετικές προτάσεις για ενιαίους φορολογικούς συντελεστές στα Υπουργεία Οικονομικών και Οικονομίας.

Η βελτίωση της καταλληλότητας και της αποδοτικότητας του κανονιστικού πλαισίου του δικαίου των καταναλωτών (REFIT) είναι ένα πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που στοχεύει στη βελτίωση της καταλληλότητας και της αποδοτικότητας των κανονιστικών διατάξεων, με τη λήψη μέτρων απλούστευσης της νομοθεσίας της ΕΕ και μείωσης του κανονιστικού κόστους, ώστε να υπάρχει ένα σαφές, σταθερό και προβλέψιμο πλαίσιο που να ευνοεί την ανάπτυξη και την απασχόληση. Η ΕΣΕΕ συμμετείχε σε αξιολόγηση του δικαίου της ΕΕ περί καταναλωτών και εμπορίας από την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (ΕΟΚΕ) σχετικά με τα εξής:

α) Οδηγία 2005/29/ΕΚ για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές,
β) Οδηγία 1999/44/EC σχετικά με ορισμένες πτυχές της πώλησης και των εγγυήσεων καταναλωτικών αγαθών,
γ) Οδηγία 93/13/ΕΚ για τις καταχρηστικές ρήτρες των συμβάσεων που συνάπτονται με καταναλωτές,
δ) Οδηγία 2006/114/EC για την παραπλανητική και τη συγκριτική διαφήμιση.

Κατά την άποψη της ΕΣΕΕ, αλλά και κατά κοινή ομολογία, τόσο το υφιστάμενο κοινοτικό όσο και το εθνικό νομικό πλαίσιο εντός του οποίου υποχρεούνται να κινούνται οι επιχειρήσεις και το οποίο ταυτόχρονα γεννά δικαιώματα για τους καταναλωτές, είναι επαρκές. Σε εθνικό επίπεδο ο νόμος 2251/1994, όπως τροποποιείται, εξελίσσεται και εναρμονίζεται με το ενωσιακό δίκαιο είναι το βασικό νομοθέτημα της προστασίας του καταναλωτή. Η μεταφορά και η εφαρμογή των υπό εξέταση οδηγιών αυτών στη χώρα μας αποδεικνύεται ένα πολύτιμο εργαλείο το οποίο έχει συμβάλλει στην ενίσχυση της σχέσης μεταξύ καταναλωτών και εμπόρων, στην βελτίωση της προστασίας των καταναλωτών και στη διαδικασία του διασυνοριακού εμπορίου. Ο κόσμος του ελληνικού εμπορίου είναι ενήμερος σε πολύ ικανοποιητικό επίπεδο για την σχετική νομοθεσία και η συμμόρφωσή του σε αυτήν, είναι υψηλή