Το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Πειραιώς, στο πλαίσιο της ενημέρωσης στις επιχειρήσεις μέλη του, επιχειρεί να αναλύσει το νομοσχέδιο του Υπουργείου Οικονομικών για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, που ψηφίστηκε από τη Βουλή το Σάββατο 31 Οκτωβρίου, ενώ λίγο νωρίτερα, είχε ανακοινωθεί από την ΕΚΤ το ύψος των κεφαλαιακών αναγκών των τεσσάρων συστημικών ελληνικών τραπεζών. Οι κεφαλαιακές ανάγκες στο βασικό σενάριο των stress test διαπιστώνονται στο ύψος των 4,4 δις ευρώ, που μπορούν να καλυφθούν από ιδιωτικά κεφάλαια και 14,4 δις ευρώ, στο πλαίσιο του σεναρίου δυσμενών εξελίξεων. Η υστέρηση κεφαλαίων περιλαμβάνει προσαρμογές που προέκυψαν από τον λογιστικό έλεγχο της ποιότητας των στοιχείων ενεργητικού ύψους 9,2 δις ευρώ στις 30 Ιουλίου, ενώ το ύψος των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων για τις τέσσερις τράπεζες αυξήθηκε κατά 7 δις ευρώ.
Μετά τις συγχωνεύσεις και τις εξαγορές η Εθνική εμφάνισε ενεργητικό 104 δις ευρώ, η Τράπεζα Πειραιώς 100 δις ευρώ, η Alpha Βank 72 δις ευρώ και η Eurobank 79,4 δις ευρώ. Αν αφαιρεθούν οι προβλέψεις που έχει εγγράψει η κάθε τράπεζα, τότε η Εθνική Τράπεζα εμφανίζει καθαρό ενεργητικό 96 δις ευρώ (προβλέψεις 8 δις ευρώ), η Τράπεζα Πειραιώς 88 δις (προβλέψεις 12 δις ευρώ), η Eurobank 72 δις (προβλέψεις 7,4 δις ευρώ) και η Alpha Βank 61 δις ευρώ (προβλέψεις 11 δις ευρώ). Οι τέσσερις συστημικές τράπεζες, σύμφωνα με την ανακοίνωση της Ε.Κ.Τ. έχουν πλέον διορία μέχρι τις 6 Νοεμβρίου για να υποβάλουν σχέδια κάλυψης των κεφαλαιακών αναγκών τους, που αναλύονται σε 4,93 δις ευρώ για την Τράπεζα Πειραιώς, 4,60 δις για την Εθνική Τράπεζα, 2,74 δις για την Alpha Bank και 2,12 δις ευρώ για τη Eurobank.
Οι δράσεις του νόμου της ανακεφαλαιοποίησης θα πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί, έως 31/12/15, παρέχοντας έτσι πλήρη προστασία στους καταθέτες από μια ενδεχόμενη εφαρμογή bail in. Επίσης, πρόκειται για ένα νόμο που ενισχύει τη διαφάνεια στις τράπεζες και το ρόλο του Δημοσίου, αλλά όχι σε βαθμό που να είναι αποτρεπτικός στη συμμετοχή ιδιωτικών επενδυτικών κεφαλαίων και θα επιλύσει ταυτόχρονα το θέμα των “κόκκινων” δανείων, ούτως ώστε αυτή να είναι η τρίτη και τελευταία ανακεφαλαιοποίηση για τις τράπεζες.
Ειδικότερα, το Ε.Β.Ε.Π. επισημαίνει:
•Οι δράσεις που προβλέπει θα πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί πριν την 1η Ιανουαρίου του 2016, προκειμένου να υπάρξει προστασία και οι καταθέσεις κάτω από 100.000 ευρώ να είναι απολύτως εγγυημένες, όπως προβλέπεται από την κοινοτική οδηγία BRRD (Bank Recovery and Resolution Directive), η οποία έχει ήδη τεθεί σε ισχύ σε όλα τα κράτη μέλη από την 1η Ιανουαρίου 2015 και στη χώρα μας θα αρχίσει να εφαρμόζεται από την 1η Ιανουαρίου 2016.
•Τα αποτελέσματα των στοιχείων AQR (Asset Quality Review) των τεσσάρων συστημικών τραπεζών που ανακοινώθηκαν είναι οι σημερινές χρηματοπιστωτικές ανάγκες κάθε τράπεζας για τις οποίες υπάρχουν δύο σενάρια: το βασικό (base line) και το δυσμενές. Σύμφωνα με το νόμο, οι κεφαλαιακές ανάγκες των συστημικών τραπεζών, στο βασικό σενάριο είναι το ύψος που μπορούν να καλυφθούν από ιδιωτικά κεφάλαια. Αν δεν μπορέσουν οι ιδιώτες να καλύψουν το ποσό, η τράπεζα θα μπει σε διαδικασία εξυγίανσης (resolution), αλλά σύμφωνα με όλα τα δεδομένα, υπάρχουν οι προϋποθέσεις για την κάλυψη των κεφαλαιακών αναγκών και την επιτυχία της νέας ανακεφαλαιοποίησης.
•Η διάθεση των 14,4 δις ευρώ είναι αρκετά μικρότερη από τα συνολικά 25 δις ευρώ για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, που προβλέπονται στη νέα δανειακή σύμβαση της 12ης Ιουλίου, μεταξύ της κυβέρνησης και της Ε.Ε., εξ ονόματος του Ε.Μ.Σ. (Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας). Το κομμάτι του κεφαλαίου αυτού που θα χρειαστεί για να καλυφθεί το δυσμενές σενάριο κάθε τράπεζας, θα μετατραπεί σε κοινές μετοχές με πλήρη δικαιώματα ψήφου. Σημειώνεται ότι, στην προηγούμενη ανακεφαλαιοποίηση οι μετοχές που απέκτησε το δημόσιο μέσω της ίδιας διαδικασίας, είχαν περιορισμένα δικαιώματα ψήφου.
•Ένα ακόμα χρηματοπιστωτικό “εργαλείο” που προβλέπει το νομοσχέδιο είναι τα ομόλογα τύπου Coco’s (Contingent Convertible Bonds). Πρόκειται για “υπό αίρεση” μετατρέψιμα ομόλογα με υψηλή απόδοση [8% έως 10%], που μπορούν να μετατραπούν σε κοινές μετοχές με δικαίωμα ψήφου. Τα Coco’s παρέχουν χρηματοοικονομική στήριξη και μειώνουν το κόστος για τους φορολογούμενους πολίτες, ενώ ταυτόχρονα παρέχουν τη δυνατότητα δημιουργίας εσόδων. Οι προνομιούχες μετοχές που έχει στην κατοχή του το ελληνικό δημόσιο είναι ήδη τραπεζικό κεφάλαιο και μπορούν να μετατραπούν σε κοινές μετοχές με δικαίωμα ψήφου.
•Ο στόχος της κυβέρνησης με την ανακεφαλαιοποίηση είναι διπλός. Και να προσελκύσει ξένες επενδύσεις, με τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα, αλλά και το κράτος να έχει σοβαρή συμμετοχή στις τράπεζες, προκειμένου σε ενδεχόμενη ανάπτυξη, να αυξηθούν και τα κέρδη του. Το ποσοστό, βέβαια, συμμετοχής του δημοσίου δεν είναι απεριόριστο, καθώς και ο έλεγχος στις τράπεζες χρειάζεται, αλλά όχι σε ποσοστό που θα αποτρέπει τους ιδιώτες στο να επενδύσουν κεφάλαιο.
•Δημιουργείται πλαίσιο που ενισχύει τη διαφάνεια και τη δημόσια λογοδοσία, τόσο των τραπεζών, όσο και του Τ.Χ.Σ. Οι “θεσμοί” θέλουν ένα ισχυρό Τ.Χ.Σ. για να ελέγχει τους τραπεζίτες πώς χορηγούν δάνεια, με ποια κριτήρια και με καταγεγραμμένη την διαφωνία της ελληνικής πλευράς ως προς το ύψος της αμοιβής των στελεχών του Τ.Χ.Σ. και την ασυλία τους. Βασικό επιχείρημα του “κουαρτέτου” είναι ότι το άσυλο προστατεύει τα μέλη του Τ.Χ.Σ. από ομαδικές μηνύσεις.
•Θεσπίζεται, για πρώτη φορά, διαδικασία περιοδικής αξιολόγησης των διοικήσεων και των ανώτερων στελεχών των τραπεζών, από διεθνή επιτροπή, στη βάση συγκεκριμένων και αντικειμενικών κριτηρίων. Η διοίκηση μπορεί να παραμείνει στους παλαιούς μειοψηφούντες ιδιώτες μετόχους, αν και είναι αντίθετο με τις διεθνώς κρατούσες πρακτικές εποπτείας όσον αφορά στις ανασυγκρότησεις των τραπεζών, στις οποίες προέβησαν οι εποπτικές αρχές των Η.Π.Α., το 2008 σε παρόμοιες ανσυγκροτήσεις τραπεζών, με αντικάτασταση των παλαιών διοικήσεων, εφόσον, όμως έφεραν αποδεδειγμένες ευθύνες για την κατάρρευση της τράπεζας.
•Οι προηγούμενες ανακεφαλαιοποιήσεις δεν αντιμετώπιζαν καθόλου το ζήτημα των “κόκκινων δανείων”, ενώ αναμένεται να υπάρξει λύση, τόσο για το νόμο Κατσέλη, όσο και για τα “κόκκινα δάνεια”, προκειμένου αυτή να είναι η τελευταία ανακεφαλαιοποίηση.
•Στην ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών θα συμμετάσχει και η τράπεζα EBRD (European Bank for Reconstruction and Development). Το ΕΤΧΣ κατέχει σήμερα το 89% των ιδίων κεφαλαίων της ΕτΕ με μετοχική συμμετοχή 57,2%, το 80,5% της Τραπέζης Πειραιώς με συμμετοχή 66,9%, το 98% της Eurobank με συμμετοχή 35,4%, το 89% της Alpha Bank με ποσοστό μετοχικής συμμετοχής 66,3% και με τους ιδιώτες επενδυτές να κατέχουν τα υπόλοιπα μερίδια.
Σε δηλώσεις του, ο Πρόεδρος του Ε.Β.Ε.Π., κ. Βασίλης Κορκίδης, τόνισε:
«…Πρέπει να αναφερθεί ότι, η “έξοδος” καταθέσεων, περίπου 120 δισεκατομμυρίων ευρώ, από τα οποία 42 δις τον τελευταίο χρόνο, λόγω της νομισματικής αβεβαιότητας και απώλειας της τραπεζικής πίστης, είναι από μόνη της αρκετή, ως αιτία, για να οδηγήσει σε κατάρρευση οποιοδήποτε τραπεζικό σύστημα. Όμως, το ελληνικό τραπεζικό σύστημα, έστω και με τη βοήθεια του ELA, άντεξε και σήμερα, εν μέσω capital controls, οι καταθέσεις των επιχειρήσεων είναι αυτές, που το συντηρούν, κυρίως λόγω εισροών νέου χρήματος. Μπαίνουμε πλέον στη τελική ευθεία της ανακεφαλαιοποίησης και ελπίζουμε το συντομότερο στην ολοκλήρωσή της, έστω και με κάποια ερωτήματα. Το πρώτο ερώτημα είναι ποιός θα έχει τον έλεγχο της διοίκησης των ελληνικών τραπεζών μετά τη μείωση σε 8% του δείκτη κεφαλαίου κοινών μετοχών που κατέχουν, το δεύτερο πότε θα αρθούν τα capital controls και το τρίτο, ίσως σημαντικότερο για την αγορά ερώτημα, που όμως θα παραμένει αναπάντητο, τουλάχιστον μέχρι τέλος του χρόνου, είναι πότε επιτέλους θα είναι εφικτή η παροχή ρευστότητας στην πραγματική οικονομία…»;
στο 