Μεγαλύτερη δυναμική ως επένδυση φαίνεται ότι αποκτά η αγροτική γη, με τις τιμές – τόσο αγοράς όσο και ενοικίασης – για χωράφια σε αρκετές περιοχές της χώρας, όπως στην Αττική, στην Κρήτη και την Πελοπόννησο, να είναι στα ύψη.
Πάντως, στις τιμές μίσθωσης καταγράφονται έντονες διακυμάνσεις, καθώς εξαρτώνται από την απόσταση των αγροτεμάχιων από τα αστικά κέντρα, την ύπαρξη ή όχι νερού άρδευσης, την παραγωγικότητα του εδάφους και, φυσικά, το μέγεθός του. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της Eurostat, η μέση ετήσια τιμή ενοικίασης αγροτικής γης σε όλη την επικράτεια κατέγραψε μικρή αύξηση το 2021 σε σχέση με το 2020 αγγίζοντας τα 45,9 ευρώ ανά στρέμμα, αλλά η ψαλίδα μεγαλώνει όλο και περισσότερο από τη μία περιφέρεια στην άλλη.
Σύμφωνα με τον Ελεύθερο Τύπο, τα ακριβότερα προς μίσθωση χωράφια βρίσκονται στην Αττική, με την τιμή τους να διαμορφώνεται στα 92,7 ευρώ ανά στρέμμα, ενώ τα φθηνότερα είναι στα νησιά του Ιονίου, με την τιμή τους να μην ξεπερνά τα 22,2 ευρώ το στρέμμα.
Αναλυτικά, στο Μαρκόπουλο Αττικής το ενοίκιο ξεκινά από τα 80 ευρώ το στρέμμα κατ’ έτος αν το χωράφι είναι ξερικό και μπορεί να αγγίξει ακόμα και τα 250 ευρώ αν είναι ποτιστικό ή βρίσκεται κοντά στη θάλασσα. Αντίστοιχα, στον Ασπρόπυργο η τιμή του στρέμματος μπορεί να ξεπεράσει τα 200 ευρώ ετησίως, ενώ στον Αυλώνα μπορεί να φτάσει ακόμα και τα 150 ευρώ το στρέμμα ετησίως. Ετσι, αν κάποιος διαθέτει ένα αναξιοποίητο αγροτεμάχιο στην Αττική, μπορεί να κερδίζει ακόμα και 3.000 ευρώ τον χρόνο μισθώνοντάς το.
Δεύτερη περιφέρεια στη λίστα με την ακριβότερη προς ενοικίαση αγροτική γη «φιγουράρει» η Κρήτη, με τη μέση τιμή να διαμορφώνεται -σύμφωνα με τη Eurostat- στα 87,8 ευρώ ανά στρέμμα, αυξημένη δε κατά 6,7% το 2021 συγκριτικά με το 2020. Αναλυτικά, στο Ηράκλειο οι τιμές ενοικίασης για ξερικά και απομακρυσμένα χωράφια ξεκινούν από τα 20 ευρώ το στρέμμα και τα ποτιστικά αγγίζουν ακόμα και τα 100 ευρώ ετησίως, ενώ στα Χανιά τα μισθώματα φτάνουν ακόμα και τα 120 ευρώ το στρέμμα.
ΤΙΜΕΣ ΕΝΟΙΚΙΑΣΗΣ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΓΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΑΝΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ
ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΙΜΗ 2020 ΣΕ €/ΣΤΡ. ΤΙΜΗ 2021 ΣΕ €/ΣΤΡ.
Αττική 95,1 92,7
Κρήτη 82,3 87,8
Νησιά Βόρειου Αιγαίου 85,4 84,8
Νησιά Αιγαίου 75 77,2
Πελοπόννησος 53,3 57,8
Στερεά Ελλάδα 55,3 56,2
Δυτική Ελλάδα 52,8 54,2
Κεντρική Ελλάδα 47,8 48,8
Κεντρική Μακεδονία 42,5 43,6
Θεσσαλία 42,6 42,7
Βόρεια Ελλάδα 35,9 36,9
Νησιά Νότιου Αιγαίου 37 36,6
Ανατολική Μακεδονία- Θράκη 34,4 35,4
Ηπειρος 31,2 30,3
Δυτική Μακεδονία 22,9 24
Νησιά Ιονίου 22,5 22,2
Πηγή: Eurostat
Σύμφωνα με την έρευνα της Eurostat στη λίστα με την ακριβότερη προς ενοικίαση αγροτική γη, μετά την Αττική και την Κρήτη, βρίσκονται τα νησιά του Βόρειου Αιγαίου, με 84,8 ευρώ ανά στρέμμα, και τα νησιά του Αιγαίου, με 77,2 ευρώ. Την πρώτη πεντάδα των ακριβότερων περιφερειών για ενοικίαση αγροτικής γης συμπληρώνει η Πελοπόννησος με 57,8 ευρώ ανά στρέμμα από 53,3 ευρώ ένα χρόνο πριν. Σύμφωνα με εκπρόσωπο μεσιτικού κλάδου, ακριβότερη είναι η Λακωνία, με τις τιμές ενοικίασης των ποτιστικών χωραφιών να κυμαίνονται από 125 έως και 450 ευρώ ετησίως και των ξερικών από 50 έως 250 ευρώ.
Οπως προκύπτει από τα στοιχεία της Eurostat, στην έκτη θέση βρίσκεται η Στερεά Ελλάδα με 56,2 ευρώ το στρέμμα, με ελαφρώς αυξημένη τιμή συγκριτικά με τα 55,3 ευρώ το 2020. Μια θέση χαμηλότερα, αλλά επίσης ανοδικά, κινείται και η Δυτική Ελλάδα, όπου οι τιμές μίσθωσης των χωραφιών διαμορφώνονται στα 54,2 ευρώ ανά στρέμμα ετησίως.
Σε ό,τι αφορά τη Θεσσαλία, αν και σύμφωνα με τα μεσιτικά γραφεία οι τιμές των ξερικών αγροτεμαχίων διαμορφώνονται στα 100 ευρώ το στρέμμα ετησίως και των ποτιστικών στα 280 ευρώ, τα στοιχεία της Eurostat δείχνουν ότι η μέση τιμή ανέρχεται στα 42,7 ευρώ το στρέμμα, γεγονός που επιβεβαιώνουν και οι παραγωγοί.
Στη Μακεδονία η μέση τιμή για τα προς ενοικίαση αγροτεμάχια διαμορφώνεται στα 43,6 ευρώ το στρέμμα κατ’ έτος. Ειδικότερα, στις Σέρρες η τιμή των αρδευόμενων χωραφιών κυμαίνεται στα 50-70 ευρώ ανά στρέμμα και στα ξερικά στα 40 ευρώ, ενώ αρκετά χαμηλότερες είναι οι τιμές στη Χαλκιδική, με τις τιμές των ποτιστικών να βρίσκονται στα 30-40 ευρώ το στρέμμα. Αντίθετα, στα 75-100 ευρώ το στρέμμα κινούνται οι τιμές στα Γιαννιτσά, ενώ ακόμα υψηλότερες είναι οι τιμές στην Κατερίνη φτάνοντας σε ορισμένες περιπτώσεις και τα 200 ευρώ το στρέμμα. Στην Ημαθία, όπως αναφέρει ο αντιπρόεδρος της Εθνικής Ενωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών (ΕΘΕΑΣ), η αγροτική γη ενοικιάζεται με 100-120 ευρώ το στρέμμα ετησίως, καθώς οι καλλιέργειες είναι πολυετείς και υψηλής παραγωγικότητας.
Ακόμα χαμηλότερη είναι η μέση τιμή στην Ανατολική Μακεδονία- Θράκη, στα 35,4 ευρώ. Τέλος, μόλις 24 ευρώ το στρέμμα στοιχίζει η ενοικίαση καλλιεργήσιμης γης στη Δυτική Μακεδονία, ενώ ουραγός είναι τα νησιά του Ιονίου με 22,2 ευρώ.
ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΚΑΘΟΡΙΖΟΥΝ ΤΑ ΜΙΣΘΩΤΗΡΙΑ
Απόσταση από αστικά κέντρα
Υπαρξη ή όχι νερού άρδευσης
Νερό από ιδιόκτητη γεώτρηση ή ΤΟΕΒ
Παραγωγικότητα εδάφους
Μέγεθος και σχήμα
Χωράφια: Στα 200-300 ευρώ το στρέμμα η ενοικίαση για φωτοβολταϊκά
Σύμφωνα με τον Ελεύθερο Τύπο, μεγάλο ενδιαφέρον για τη μίσθωση αγροτικής γης εκφράζουν τα τελευταία χρόνια εγχώριοι αλλά και ξένοι επιχειρηματικοί όμιλοι που δραστηριοποιούνται στον κλάδο της ενέργειας. Παράγοντες της αγοράς αναφέρουν ότι έχουν επιδοθεί σε «σαφάρι» εύρεσης αγροτικής γης για ενοικίαση προσφέροντας στους ιδιοκτήτες χωραφιών από 200-300 ευρώ το στρέμμα ετησίως και για διάστημα 20-25 ετών με δυνατότητα παράτασης, προκειμένου να εγκαταστήσουν φωτοβολταϊκά συστήματα για την παραγωγή και εμπορία ηλεκτρικής ενέργειας. Ετσι, κάποιος που έχει ένα αγροτεμάχιο 20 στρεμμάτων σε κάποιο χωριό μπορεί να το παραχωρήσει σε αυτές τις εταιρίες και να εξασφαλίσει από 4.000 έως 6.000 ευρώ τον χρόνο. Δηλαδή σε βάθος 20ετίας μπορεί να κερδίσει από 80.000 έως 120.000 ευρώ, χωρίς να δαπανήσει ούτε ένα ευρώ ο ίδιος.
Ωστόσο, θα πρέπει ο κάτοχος της γης να επιδείξει ιδιαίτερη προσοχή, καθώς υπάρχουν όροι στα συμβόλαια που μπορεί να τον παραπλανήσουν. Για παράδειγμα, τα περισσότερα ιδιωτικά συμφωνητικά αναφέρουν ότι ο εκμισθωτής θα λαμβάνει ως προκαταβολή μόνο το ποσό των 30 ευρώ ανά στρέμμα κατά την έναρξη των εργασιών εγκατάστασης του φωτοβολταϊκού σταθμού.
Ενας άλλος όρος του συμφωνητικού που εγείρει ερωτήματα είναι ότι ότι η μισθώτρια εταιρία έχει το δικαίωμα να προχωρήσει σε εξαγορά της έκτασης που νοικιάζει, εφόσον το επιθυμεί, υποχρεώνοντας επί της ουσίας τον εκμισθωτή να συναινέσει, ενώ «αγκάθι» για τις υπογραφές αποτελεί και το γεγονός ότι ο εκμισθωτής μένει «στον αέρα» σε περίπτωση που ο επενδυτής υπαναχωρήσει ή πτωχεύσει, καθώς δεν έχει καμία εξασφάλιση.
ΤΙΜΕΣ ΕΝΟΙΚΙΑΣΗΣ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΓΗΣ ΚΑΤ’ ΕΤΟΣ
ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΙΜΗ ΠΟΤΙΣΤΙΚΩΝ ΧΩΡΑΦΙΩΝ ΑΝΑ ΣΤΡΕΜΜΑ ΤΙΜΗ ΞΕΡΙΚΩΝ ΧΩΡΑΦΙΩΝ ΑΝΑ ΣΤΡΕΜΜΑ
ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟ ΑΤΤΙΚΗΣ 250 80
ΑΣΠΡΟΠΥΡΓΟΣ ΑΤΤΙΚΗΣ 200 70
ΑΥΛΩΝΑ 150 70
ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ 100 30-40
ΧΑΝΙΑ 120 40-50
ΛΕΣΒΟΣ 150 75
ΜΥΚΟΝΟΣ 250-600 80
ΠΑΡΟΣ 200 60
ΛΑΚΩΝΙΑ 125-450 50-250
ΑΡΚΑΔΙΑ 150-375 75-375
ΜΕΣΣΗΝΙΑ 75-375 75-200
ΗΛΕΙΑ 100-200 70-200
ΘΗΒΑ 50-60 20-30
ΛΑΜΙΑ 50-60 20-30
ΑΓΡΙΝΙΟ 60-75 25
ΠΑΤΡΑ 50 20-25
ΛΑΡΙΣΑ 60-80 30-50
ΤΡΙΚΑΛΑ 60-80 30-50
ΚΑΡΔΙΤΣΑ 60-80 30-50
ΣΕΡΡΕΣ 50-70 40
ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ 30-40 –
ΓΙΑΝΝΙΤΣΑ 75-100 80-100
ΚΑΤΕΡΙΝΗ 120-200 –
ΗΜΑΘΙΑ 100-120 (ΔΕΝΔΡΩΔΕΙΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ) –
ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟ 50-70 20-30
ΟΡΕΣΤΙΑΔΑ 30-35 15-20
Χωράφια: Εως και 10.000 ευρώ το στρέμμα η τιμή πώλησης
Εντονες διακυμάνσεις παρουσιάζουν όμως και οι τιμές πώλησης της ελληνικής αγροτικής γης από περιφέρεια σε περιφέρεια, ανάλογα και με το είδος του αγροτεμαχίου (ποτιστικά, καλλιεργήσιμα, ελαιώνες κ.λπ.). Τις υψηλότερες τιμές, σύμφωνα με το Πανελλαδικό Δίκτυο E-Real Estates, μπορούν να επιτύχουν οι ιδιοκτήτες χωραφιών στην Αργολίδα και την Κορινθία, όπου τα ποτιστικά κτήματα, ειδικά αυτά που βρίσκονται σε παραθαλάσσιες περιοχές, μπορούν να αγγίξουν ακόμα και τις 10.000 ευρώ το στρέμμα, όταν στις υπόλοιπες περιοχές οι τιμές κυμαίνονται από 1.000 έως 3.000 ευρώ, ενώ «χρυσό» πωλούν τα αγροτεμάχια με ελιές και οι ιδιοκτήτες σε Μεσσηνία και Λακωνία, με τις τιμές τους να φτάνουν τις 10.000 ευρώ, παρά τη μείωση που παρουσιάζουν την τελευταία 15ετία.
Σύμφωνα με τον Ελεύθερο Τύπο, όσον αφορά τώρα στις τιμές ανά περιοχή, στην Αρκαδία οι τιμές πώλησης έχουν υποχωρήσει κατά 30% σε σχέση με το 2008, ενώ η ζήτηση έχει ενισχυθεί τα τελευταία 2-3 χρόνια από ξένους επιχειρηματίες. Στα ποτιστικά αγροτεμάχια οι τιμές είναι υψηλότερες στην Τεγέα, όπου αγγίζουν τις 2.500 ευρώ ανά στρέμμα, ενώ οικονομικότερες είναι οι τιμές στο Λεβίδι, όπου κυμαίνονται από 1.000-1.500 ευρώ το στρέμμα. Τα αγροτεμάχια με ελιές 25-30 ετών αγγίζουν ακόμη και τις 5.000 ευρώ στρέμμα, ενώ παρόμοιες τιμές πώλησης καταγράφονται στη Μεσσηνία και τη Λακωνία.
Στην Κόρινθο, οι τιμές πώλησης διαμορφώνονται ανάλογα με την απόσταση από τη θάλασσα, με τα ποτιστικά να κυμαίνονται από 7.000-10.000 ευρώ το στρέμμα, ενώ οι ελιές κινούνται στα επίπεδα των 2.000-2.500 ευρώ/στρέμμα αν βρίσκονται σε πλαγιά μακριά από τη θάλασσα.
Στην Αργολίδα, δεν υπάρχει μεγάλος κλήρος – μονοκόμματος και οι υψηλότερες τιμές ποτιστικών αγροτεμαχίων καταγράφονται στις περιοχές Σταφιδάκι, Ελληνικό και Κεφαλάρι. Τα περιβόλια (τα απάγωτα), αυτά που δεν πιάνει πάγος, οι τιμές κυμαίνονται από 10.000 ευρώ έως 12.000 ευρώ το στρέμμα. Στα χωράφια με ελιές, οι τιμές διαμορφώνονται με το σχήμα του χωραφιού και την απόσταση από το χωριό και τον κεντρικό δρόμο και οι τιμές κυμαίνονται από 2.500 ευρώ έως 4.000 ευρώ ανά στρέμμα, ενώ τα προνομιούχα χωράφια πλησίον του χωριού από 4.000 ευρώ έως 6.000 ευρώ το στρέμμα.
Στον θεσσαλικό κάμπο και συγκεκριμένα στη Λάρισα και την επαρχία Τυρνάβου (Φαλάνη, Αμπελώνα), οι τιμές πώλησης ποτιστικών αγροτεμαχίων κυμαίνονται από 1.500 έως 2.000 ευρώ ανά στρέμμα, ενώ τα νεόφυτα περιβόλια κινούνται στα επίπεδα των 5.000 ευρώ το στρέμμα και τα ηλικίας 10-12 ετών υποχωρούν στις 3.000 ευρώ/στρέμμα.
Υποχώρηση κατά 30% καταγράφουν και οι τιμές στη Ναυπακτία και τη Δυτική Φωκίδα συγκριτικά με το 2008. Ετσι, τα ποτιστικά πωλούνται από 1.500 έως 2.500 ευρώ στρέμμα, ενώ τα αγροτεμάχια με ελιές από 4.000 έως 5.000 ευρώ το στρέμμα.
Στα Γιαννιτσά, οι τιμές πώλησης καταγράφουν αύξηση κατά 10% σε σχέση με το 2008, στις 2.200-3.000 ευρώ το στρέμμα για τα ποτιστικά και τα καλλιεργήσιμα.
Και στη Θράκη, όμως, οι τιμές πώλησης αγροτικής γης κινούνται ανοδικά. Οι ζητούμενες τιμές πώλησης για χέρσα χωράφια, γεμάτα πέτρες και αγριόχορτα (μπαΐρια), κυμαίνονται από 1.000 έως 1.200 ευρώ το στρέμμα, ενώ στα αγροτεμάχια (πεζούλες) με μικρές οριζόντιες επιφάνειες εδάφους οι τιμές κυμαίνονται από 500 έως 700 ευρώ το στρέμμα.
στο 