Ανεβαίνει ο πήχης για τα «κόκκινα» δάνεια

Ο στόχος αυτός είναι περίπου αδύνατον να επιτευχθεί χωρίς μαζικές διαγραφές ή πωλήσεις δανείων, αφού τα προγράμματα των τραπεζών έχουν οριοθετήσει τη μείωση στο 35% το 2019, κάτι που επίσης θεωρείται εξαιρετικά φιλόδοξο. Τον Ιούνιο του 2017 τα «κόκκινα» δάνεια ήταν το 50,6% του χαρτοφυλακίου των τραπεζών.

Οι στόχοι θα τεθούν επισήμως τον Σεπτέμβριο και θα συνδυασθούν και με τη διαβούλευση για την πληροφόρηση που θα παρέχουν οι ευρωπαϊκές τράπεζες προς τις Αρχές, διαβούλευση που ήδη έχει ξεκινήσει η EBA.

Oι τράπεζες θα εντείνουν την τακτική πωλήσεων όσο υπάρχουν δυνατότητες από απόψεως κερδοφορίας.

Η εύλογη ωστόσο ανησυχία των τραπεζών είναι πως η μεγάλη πίεση μπορεί να οδηγήσει σε αυξήσεις κεφαλαίου, και η περίοδος αυτή δεν είναι δόκιμη. Ωστόσο ο SSM διαβεβαιώνει ότι οι πιέσεις δεν θα είναι τόσο μεγάλες ώστε τελικώς οι τράπεζες να υποστούν διάλυση.

Το θετικό αποτέλεσμα των stress tests δίνει περιθώριο στις ελληνικές τράπεζες να κινηθούν προς την κατεύθυνση πώλησης δανείων όπως επίσης και προς την εφαρμογή μεθόδων split για κάποια μεγάλα δάνεια τα οποία μπορούν να μπουν στη διαδικασία αναδιάρθρωσης.

Αξίζει να σημειωθεί πως όλοι σηματοδοτούν τη μείωση των «κόκκινων» δανείων ως τη μεγαλύτερη πρόκληση που υφίσταται στην παρούσα φάση το τραπεζικό σύστημα.

Μάλιστα σύμφωνα με έγκυρους τραπεζικούς παράγοντες οι στόχοι θα βαίνουν προοδευτικότεροι, ώστε μέχρι το 2022 τα «κόκκινα» δάνεια τελικώς να αποτελέσουν μονοψήφιο ποσοστό στο συνολικό χαρτοφυλάκιο των δανείων.

Αυτό ασφαλώς θα επιτευχθεί υπό την προϋπόθεση πως η χώρα θα έχει επιστρέψει σε ισχυρούς ρυθμούς ανάκαμψης, που θα επιτρέψουν και στις τράπεζες να πραγματοποιήσουν χρηματοδοτήσεις.

Ο ευρωπαϊκός μέσος όρος «κόκκινων» δανείων είναι της τάξης του 6,5%.

Κατευθυντήριες γραμμές για NPE’s και ρυθμισμένα
Εν τω μεταξύ, σε διαβούλευση με στόχο την καλύτερη αποκρυπτογράφηση των ισολογισμών των τραπεζών έχει θέσει η EBA τις κατευθυντήριες γραμμές που αφορούν στην πληροφόρηση των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων NPE’s και των ρυθμισμένων δανείων για όλες τις ευρωπαϊκές τράπεζες.

Είναι σαφές πως το θέμα αφορά καίρια τη χώρα μας, που συνεχίζει να έχει τη θλιβερή πρωτιά «κόκκινων» δανείων ανάμεσα στις άλλες χώρες της Ευρωζώνης αλλά και τον λοιπό ευρωπαϊκό νότο, αφού η διαπίστωση της Ευρωπαϊκής Αρχής είναι πως βήματα γίνονται, όχι ωστόσο με την ταχύτητα που θα απαιτείτο.

Οι νέες κατευθυντήριες γραμμές πληροφόρησης στόχο έχουν να επιταχύνουν τις διαδικασίες εκκαθάρισης των ισολογισμών αλλά και να καταστήσουν κοινωνούς όλους τους ενδιαφερόμενους στην αγορά για τα στοιχεία του ενεργητικού των τραπεζών που είτε είναι προς πώληση είτε προς εξυγίανση.

Οι κατευθυντήριες γραμμές θα καθορίσουν στο τέλος της ημέρας τις πληροφορίες που πρέπει να παρέχουν οι ευρωπαϊκές τράπεζες στις αρχές σχετικά με τα NPE’s και ακόμη τα ρυθμισμένα δάνεια των οποίων η εξυπηρέτηση παρουσιάζει νέες δυσχέρειες, αλλά και σχετικά με τα περιουσιακά στοιχεία τα οποία έχουν αποκτήσει οι τράπεζες από τους πλειστηριασμούς.

Αντιμετωπίζοντας πιθανές ασυμμετρίες πληροφοριών η Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή επιδιώκει να υπάρχουν minimum standards γύρω από την πληροφόρηση ώστε να προωθείται η διαφάνεια και η πειθαρχία της αγοράς. Η διαβούλευση αυτή λήγει στις 27 Ιουλίου.

Σύμφωνα με όσα υποστηρίζουν οι αρχές, 12 κράτη-μέλη αντιμετωπίζουν μεγάλους λόγους NPE’s προς το συνολικό τους χαρτοφυλάκιο.

Η βελτίωση των δεικτών NPE’s ήταν απογοητευτικά αργή, ακόμη και αν οι κοινές προσπάθειες των τραπεζών, αλλά και η προσπάθεια των Αρχών οδήγησαν σε επιτάχυνση της προσαρμογής.

Τα υψηλά επίπεδα NPE’s αποτελούν ένα ουσιαστικό χτύπημα στην κερδοφορία των τραπεζών και υπάρχει απόλυτη συσχέτισή τους με την αύξηση των χορηγήσεων. Παράλληλα απαγορεύουν στα πιστωτικά ιδρύματα να εφαρμόσουν ένα βιώσιμο επιχειρηματικό μοντέλο.

Το υψηλό απόθεμα NPE’s επηρεάζει αρνητικά την ανθεκτικότητα του τραπεζικού τομέα σε κραδασμούς και ως εκ τούτου αυξάνει τον συστημικό κίνδυνο. Όλες αυτές οι επιπτώσεις πρέπει να αντιμετωπιστούν με ένα τρόπο ολοκληρωμένο.

Στο μοντέλο το οποίο υφίσταται διαρκείς βελτιώσεις εντάσσεται και η αυξημένη αυτή πληροφόρηση. Τελικά, οι κατευθυντήριες γραμμές επιχειρούν να μειώσουν την ασυμμετρία των πληροφοριών και να προωθήσουν τη συγκρισιμότητα του προφίλ κινδύνου των πιστωτικών ιδρυμάτων (σ.σ.: ώστε να επιτευχθεί μια σωστή τιμολόγηση σε περιουσιακά στοιχεία που πωλούνται απευθείας ή σε μία δευτερογενή αγορά).

Η ΕΒΑ αποσκοπεί να εκδώσει το σχέδιο κατευθυντήριων γραμμών κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού και να δημοσιεύει τις τελικές κατευθυντήριες γραμμές, λαμβάνοντας υπόψη τα σχόλια που έλαβε κατά τη διάρκεια της διαβούλευσης, πριν από το τέλος του 2018.

Η πληροφόρηση θα παρακολουθεί και τις δράσεις που αναπτύσσονται από τις αρχές σχετικά με τα «κόκκινα» δάνεια των τραπεζών. Πρόκειται για συνδυασμένες δράσεις που αναπτύσσονται σε εθνικό και σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Οι πολιτικές για τις οποίες τα πιστωτικά ιδρύματα θα πρέπει να ομογενοποιήσουν την πληροφόρηση που παρέχουν αφορούν: i) την εποπτεία ii) τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις των πλαισίων αφερεγγυότητας και ανάκτησης χρέους, iii) την ανάπτυξη των δευτερογενών αγορών για δάνεια και περιουσιακά στοιχεία που αντιμετωπίζουν προβλήματα και iv) τη συνολική αναδιάρθρωση του τραπεζικού συστήματος.

Οι πληροφορίες θα αφορούν τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα, τα στοιχεία των πλειστηριασμών και τα ρυθμισμένα δάνεια που ξαναγίνονται «κόκκινα».

Η αναλογικότητα της πληροφόρησης θα ενσωματώνεται στις κατευθυντήριες γραμμές με βάση στοιχεία που αφορούν τη σημασία της πίστωσης, το ύψος των ρυθμισμένων δανείων που γίνονται εκ νέου «κόκκινα» κ.λπ.

Η πληροφόρηση όμως δεν θα σταματά εκεί. Θα παρακολουθεί τον κύκλο ζωής του μη εξυπηρετούμενου δανείου όπως προβλέπει η σχετική από τον SSM καθοδήγηση και θα εκτείνεται στο ύψος των προβλέψεων και της αναπροσαρμογής τους. Θα περιλαμβάνει ακόμη το είδος της θεραπείας ώστε να καταστεί εφικτό -σε περίπτωση που η θεραπεία δεν αποδίδει- να αλλάξει άμεσα ή να οδηγηθεί το πιστωτικό ίδρυμα στη διαγραφή του δανείου.

Στόχος και δομή
Η αναλογικότητα ενσωματώνεται στις κατευθυντήριες γραμμές με βάση τη σημασία των πιστωτικών ιδρυμάτων και το επίπεδο των επισφαλειών τους. Υπάρχει ένα σύνολο προτύπων που ισχύουν για όλα τα πιστωτικά ιδρύματα και ορισμένα πρόσθετα πρότυπα που ισχύουν μόνο για σημαντικά πιστωτικά ιδρύματα με υψηλό επίπεδο NPL’s.

Τα πρότυπα γνωστοποίησης που ισχύουν για όλα τα πιστωτικά ιδρύματα παρουσιάζουν τους όγκους και το επίπεδο των NPL’s, των ρυθμισμένων δανείων η ρύθμιση των οποίων τίθεται εν αμφιβόλω και τα περιουσιακά στοιχεία που έχουν προκύψει από πλειστηριασμούς με στόχο την ενίσχυση της διαφάνειας.

Τελικός στόχος είναι η αποτελεσματική αντιμετώπιση πιθανών ασυμμετριών στην πληροφόρηση για τους συμμετέχοντες στην αγορά.

Τα σημαντικά πιστωτικά ιδρύματα με μεγάλους όγκους NPE’s θα πρέπει να παρέχουν πρόσθετη πληροφόρηση που θα επιτρέπει στους ενδιαφερόμενους να έχουν καλύτερη εικόνα της κατανομής και των χαρακτηριστικών των προβληματικών δανείων, την ποιότητα και την αξία των εξασφαλίσεων που στηρίζουν τα δάνεια αυτά και την αποτελεσματικότητα των οργάνων που επιλαμβάνονται της λειτουργίας ανάκτησης των επισφαλειών.

Με αυτόν τον τρόπο δεν θα δημιουργούνται συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού στις δευτερογενείς αγορές πώλησης προβληματικών περιουσιακών στοιχείων, ενώ συγχρόνως ο ανταγωνισμός θα λειτουργεί ως κίνητρο για μεγαλύτερη εξυγίανση των ισολογισμών των πιστωτικών ιδρυμάτων.

Νέο πλαίσιο πληρωμών

• Εκσυγχρονίστηκε το υφιστάμενο πλαίσιο για τη διενέργεια πληρωμών από τις τράπεζες με βάση την ισχύ του νόμου 4537/2018, με τον οποίο ενσωματώθηκε στην ελληνική νομοθεσία η Ευρωπαϊκή Οδηγία (ΕΕ) 2015/2366 για τις υπηρεσίες πληρωμών. Με τις διατάξεις αυτού του νόμου καλύπτονται οι παρακάτω υπηρεσίες πληρωμών:
• Οι αναλήψεις και καταθέσεις από και σε τραπεζικό λογαριασμό πληρωμών αντίστοιχα.
• Οι μεταφορές πίστωσης.
• Οι άμεσες χρεώσεις.
• Οι συναλλαγές με κάρτες πληρωμών (πιστωτικές, χρεωστικές και προπληρωμένες).
• Τα εμβάσματα.
• Οι εντολές εκκίνησης πληρωμών.
• Οι πληροφορίες κινήσεων τραπεζικού λογαριασμού πληρωμών.

Ο νόμος, αποβλέποντας στην ενίσχυση της διαφάνειας των όρων παροχής υπηρεσιών πληρωμών, καθορίζει τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις όσων χρησιμοποιούν (πελάτες) ή παρέχουν (τράπεζες) τις εν λόγω υπηρεσίες.

Στο πλαίσιο αυτό καθορίζονται:

• Το περιεχόμενο της πληροφόρησης προς τους χρήστες των υπηρεσιών πληρωμών.
• Τα χρονικά περιθώρια ολοκλήρωσης μιας πράξης πληρωμής.
• Τα δικαιώματα σε περίπτωση εσφαλμένης χρέωσης λογαριασμού πληρωμών.
• Η ημερομηνία διαθεσιμότητας ή/και έναρξης της τοκοφορίας σε περίπτωση πίστωσης λογαριασμού.
• Οι όροι ασφαλούς διενέργειας ηλεκτρονικών πράξεων πληρωμών.