Αναδρομικά: Τα 15 μυστικά και τα ψιλά γράμματα πίσω από την απόφαση του ΣτΕ

Ρύθμιση για την
καταβολή αναδρομικών 11 μηνών ( Ιουνίου 2015-Μαΐου
2016) στους συνταξιούχους ετοιμάζει να φέρει πολύ σύντομα (ίσως και μέσα στον Ιούλιο ) η κυβέρνηση. Ενόψει της τελικής ρύθμισης, η εφημερίδα “Ελεύθερος Τύπος” αποκαλύπτει μέσω 15 ερωτήσεων και απαντήσεων τα ψιλά γράμματα αλλά και τα μυστικά που κρύβονται πίσω από την απόφαση του ΣτΕ για τα αναδρομικά. Αναλυτικά:
1. Ποιους αφορά η απόφαση, ποιοι πληρώνονται, πότε και πόσα;
Οι αποφάσεις 1439-1443 του ΣτΕ αφορούν ομαδική αγωγή συνταξιούχων ΔΕΚΟ (ΟΣΕ) που επελέγη για την πιλοτική δίκη. Το αποτέλεσμά της ισχύει άμεσα και για περίπου 250.000 αγωγές που έχουν υποβληθεί ως το 2018. Όσοι έκαναν αγωγές πληρώνονται αναδρομικά μόνον για το διάστημα των 11 μηνών, ανεξάρτητα από το αν διεκδικούν περισσότερα. Ο χρόνος πληρωμής εκτιμάται ότι θα είναι ίδιος για όλους με την επικείμενη ρύθμισης της κυβέρνησης για την καταβολή αναδρομικών και σε συνταξιούχους χωρίς αγωγές. Τα αναδρομικά ξεκινούν από 600 ευρώ και μπορεί να φτάνουν πάνω και από 8.500 ευρώ.
2. Τι προβλέπεται για τα αναδρομικά των επικουρικών συντάξεων; Καλύπτονται από την απόφαση;
Τα αναδρομικά των επικουρικών συντάξεων όπως και των κύριων καθώς και των Δώρων έχουν κριθεί από τις αρχικές αποφάσεις που έβγαλε το ΣτΕ τον Ιούνιο του 2015 (αποφάσεις 2287 και 2288) με τις οποίες είναι αντισυνταγματικές οι μειώσεις των Νόμων 4051 και 4093. Οι αποφάσεις αυτές δεν άλλαξαν. Στην πιλοτική δίκη κρίθηκαν κυρίως τα αναδρομικά των κύριων συντάξεων διότι προέκυπτε διφορούμενη ερμηνεία για το αν ο επανυπολογισμός που προέβλεψε ο νόμος Κατρούγκαλου στις κύριες συντάξεις, τον Μάιο του 2016, νομιμοποίησε τις παράνομες μειώσεις και για το προηγούμενο διάστημα (από το 2015). Εδώ ήρθε το ΣτΕ και είπε ότι οι μειώσεις απορροφήθηκαν μετά τον Μάιο του 2016 και έπρεπε να ακυρωθούν από τον Ιούνιο του 2015 για κύριες και επικουρικές όπως προέβλεπαν οι αρχικές αποφάσεις 2287-2288. Επομένως, η απάντηση για τα αναδρομικά των κύριων συντάξεων από το ΣτΕ καλύπτει και τα αναδρομικά των επικουρικών για το ίδιο 11μηνο διότι δεν «πειράχτηκαν» οι αποφάσεις 2287 και 2288!
3. Τι παίρνουν οι δικαιούχοι με σύνταξη χηρείας;
Οι συνταξιούχοι λόγω θανάτου δικαιούνται αναδρομικά για το επίμαχο διάστημα των 11 μηνών, εφόσον: α) στο διάστημα αυτό (Ιούνιος 2015-Μάιος 2016) ο θανών είχε κύρια ή επικουρική σύνταξη στις οποίες επεβλήθησαν όλες ή μία εκ των περικοπών που κρίθηκαν αντισυνταγματικές. Αν δηλαδή ο θανών ήταν εν ζωή στο διάστημα αυτό και είχε μειώσεις από τους Νόμους 4051 ή/και 4093, τότε τα αναδρομικά τα δικαιούται σήμερα ο επιζών σύζυγος, ή/και τα τέκνα, β) στο 11μηνο καταβαλλόταν ήδη σύνταξη θανάτου, σε σύζυγο ή/και τέκνα, οπότε τα αναδρομικά που παίρνουν σήμερα είναι αυτά που αναλογούν στις περικοπές που είχαν γίνει στις συντάξεις χηρείας κατά το επίμαχο 11μηνο.
4. Πότε δικαιούνται αναδρομικά και οι κληρονόμοι;
Στις περιπτώσεις που η σύνταξη δεν έχει μεταβιβαστεί σε σύζυγο, ή τέκνα του θανόντος, τότε το δικαίωμα αναδρομικών περνάει στους νόμιμους κληρονόμους (συγγενείς δεύτερου, τρίτου βαθμού ή άλλα πρόσωπα που αναφέρει η διαθήκη) υπό τον όρο ότι έχουν κάνει αποδοχή κληρονομιάς στα περιουσιακά στοιχεία που κατέλειπε ο θανών. Για το δικαίωμα είσπραξης θα πρέπει να έχουν απαραίτητα την αποδοχή κληρονομιάς.
5. Τι πρέπει να κάνουν όσοι υπέβαλαν αιτήσεις για τα αναδρομικά το 2018;
Οι εκατοντάδες χιλιάδες συνταξιούχοι που υπέβαλαν το 2018 αιτήσεις διακοπής της 5ετούς παραγραφής των αξιώσεών τους στον ΕΦΚΑ (έντυπα και ηλεκτρονικά) έχουν ανανεώσει το χρόνο παραγραφής για άλλη μια πενταετία. Αυτό σημαίνει ότι αν δεν τους καλύψει η ρύθμιση της κυβέρνησης, έχουν περιθώριο να διεκδικήσουν τα αναδρομικά για το 11μηνο 2015-2016 με αγωγή την οποία μπορούν να καταθέσουν εντός 5ετίας από την ημερομηνία της αίτησης, δηλαδή αγωγή ως το τέλος του 2023.
6. Μέχρι πότε λήγει το δικαίωμα των αγωγών για όσους δεν έκαναν αίτηση; Μπορεί να γίνει σήμερα αίτηση διακοπής παραγραφής;
Δεν μπορούν να γίνουν αιτήσεις διακοπής παραγραφής από τη στιγμή που δημοσιεύτηκε η απόφαση του ΣτΕ. Η κανονική -για όσους δεν έχουν κάνει αίτηση- λήξη της προθεσμίας πέραν της οποίας οι διεκδικήσεις αναδρομικών παραγράφονται είναι ως το τέλος του 2020 για τα αναδρομικά του 11μήνου 2015-2016 και ως το τέλος του 2021 για τα αναδρομικά που ανάγονται μια 5ετία πριν, δηλαδή για το 2016. Προσοχή: Με αγωγή το 2021 διεκδικούνται μόνον τα αναδρομικά από Ιανουάριο ως Μάιο 2016 γιατί παραγράφεται το 2015 λόγω παρέλευσης 5ετίας.
7. Πού θα βρεθούν τα λεφτά για τις επιστροφές;
Στον ασφαλιστικό νόμο 4670/2020 υπάρχει η νομοθετημένη πρόσθετη χρηματοδότηση του ασφαλιστικού κάθε χρόνο με ποσό ίσο με το 0,5% του ΑΕΠ, που μεταφράζεται σε 982 εκατ. ευρώ για το 2020 και περίπου 1 με 1,1 δισ. ευρώ από το 2021 και τα επόμενα έτη. Από το ποσό αυτό θα χρηματοδοτηθούν με 500 εκατ. ευρώ κάθε χρόνο οι αυξήσεις κύριων και επικουρικών που προβλέπει ο Νόμος 4670, από το 2020 ως και το 2024, και περισσεύουν άλλα 500 εκατ. ετησίως. Αυτό το κονδύλι θα μπορούσε να διατεθεί για τις δόσεις των αναδρομικών και ήδη εξετάζεται μαζί με άλλες επιλογές. Σε κάθε περίπτωση αυτά που θα επιστραφούν θα είναι σε ορίζοντα ως και 5 ετών, πιθανώς και με πλαφόν στα ποσά των αναδρομικών για να βγει ο λογαριασμός.
8. Τι εξετάζεται για τη νομοθετική ρύθμιση των πληρωμών;
Οι βασικές εκδοχές είναι πολλές δόσεις για τα μεγάλα ποσά ως 9.000 ευρώ και λιγότερες για τα μικροποσά (π.χ. για όσους είχαν μόνον περικοπή Δώρων). Εξετάζονται ως 3 ετήσιες δόσεις για τα λίγα αναδρομικά και ως 5 έτη για τα πολλά. Για παράδειγμα αναδρομικά 600 ευρώ μπορεί να επιστραφούν σε μία ή δύο δόσεις, στο τέλος του 2020 ή και το 2021, ενώ οι επιστροφές ων 4.000 ευρώ να δοθούν σε 5 ετήσιες δόσεις.
9. Μέχρι πότε δικαιώνονται όσοι έκαναν αγωγές;
-Όσοι άσκησαν αγωγές δικαιώνονται με αναδρομικά μέχρι τον Μάιο του 2016. Προσοχή: Οι διεκδικήσεις μετά τον Μάιο του 2016 δεν αναγνωρίζονται από το ΣτΕ για αναδρομικά.
-Όσοι έχουν καταθέσει αγωγές έως το 2015 πρόκειται να λάβουν αναδρομικά ποσά από το 2013 έως τον Μάιο του 2016.
-Όσοι έχουν προσφύγει στα δικαστήρια μετά τον Ιούνιο του 2015 θα λάβουν αναδρομικά μόνο για το εντεκάμηνο Ιούνιος 2015-Μάιος 2016.
10 Ποιοι δικαιούνται έντοκα τις επιστροφές;
Κανονικά, και με βάση όσες υποθέσεις αναδρομικών έχουν δικαστεί πριν την πιλοτική δίκη του ΣτΕ, οι δικαιωθέντες συνταξιούχοι παίρνουν τα αναδρομικά με τόκο 6%. Από τη στιγμή που το ΣτΕ επικυρώνει την επιστροφή των αντισυνταγματικών περικοπών, τότε όλοι οι ενάγοντες συνταξιούχοι (250.000 άτομα) θα πρέπει να προβλεφθεί ότι θα πάρουν τα αναδρομικά με τόκο 6%. Ωστόσο μπορεί η ρύθμιση της κυβέρνησης να δίνει τα αναδρομικά άτοκα σε όλους ακυρώνοντας παράλληλα και τις εκκρεμείς δίκες.
11. Τι θα γίνει με τα αναδρομικά 600.000 συνταξιούχων του Δημοσίου;
Θα βγει ξεχωριστή απόφαση για τους συνταξιούχους του Δημοσίου από το Ελεγκτικό Συνέδριο που έχει τη δικαιοδοσία για τα συνταξιοδοτικά ζητήματα και τις προσφυγές από συνταξιούχους του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους. Ενδέχεται στα αναδρομικά να έχει αυξημένες επιστροφές πέραν του 11μήνου! Η κρίση που έβγαλε το ΣτΕ για τα αναδρομικά 11μήνου αφορά συνταξιούχους Ταμείων του ιδιωτικού τομέα, δηλαδή του ΙΚΑ, ΟΑΕΕ, ΝΑΤ, ΔΕΚΟ και τραπεζών όπως και του ΕΤΑΑ στους οποίους έχει δικαιοδοσία το Συμβούλιο της Επικρατείας να αποφασίζει για τη συνταγματικότητα ή μη των συνταξιοδοτικών εν προκειμένω διατάξεων.
12. Επηρεάζονται οι αντισυνταγματικές περικοπές της ΕΑΣ για το Δημόσιο και πώς;
Η Εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων (ΕΑΣ) που επιβάλλεται σε κύριες συντάξεις από τα 1.400 ευρώ (μικτά) και πάνω βγήκε αντισυνταγματική από το Ελεγκτικό Συνέδριο για το Δημόσιο, ενώ κρίθηκε συνταγματική με το σκεπτικό της απόφασης του ΣτΕ για το πρώτο Μνημόνιο. Εκτιμάται ότι η ΕΑΣ θα διακοπεί από τις συντάξεις του Δημοσίου, ενώ το αν θα επιστραφούν και αναδρομικά θα εξαρτηθεί πλέον από το τι θα λέει ή δεν θα λέει το Ελεγκτικό Συνέδριο στη νέα του απόφαση. Αν δεν αλλάξει η αρχική απόφαση για την ΕΑΣ (244/2017), τότε υπάρχει θέμα έξτρα αναδρομικών στους συνταξιούχους του Δημοσίου.
13. Μετά την απόφαση του ΣτΕ θα επιστραφούν και αναδρομικά από τις μειώσεις 7% στις κύριες συντάξεις του ΝΑΤ που κρίθηκαν αντισυνταγματικές με απόφαση Εφετείου το 2019;
Οι μικρότερης εμβέλειας μειώσεις που επιβλήθηκαν δηλαδή σε επιμέρους ομάδες συνταξιούχων θα αντιμετωπιστούν πιο γρήγορα μετά την απόφαση του ΣτΕ. Στην περίπτωση του ΝΑΤ, η μείωση 7% στις κύριες έχει χαρακτηριστικά νομολογίας, δηλαδή όποιος προσφύγει δικαιώνεται, και γι’ αυτό η πιθανότητα να δοθούν επιστροφές είναι πολύ κοντά.
14. Οι διεκδικήσεις που περιλαμβάνουν αναδρομικά 40 μηνών (από Ιούνιο 2015 ως και Δεκέμβριο 2018) παραγράφονται, ακυρώνονται ή παραμένουν ενεργές;
Το όριο που έβαλε το ΣτΕ στα αναδρομικά για τις διεκδικήσεις που είχαν ήδη ασκηθεί στα ελληνικά δικαστήρια είναι το 11μηνο. Ωστόσο, υπάρχει ζήτημα αναδρομικών και πέραν του 11μήνου. Αλλωστε, το αναγνωρίζουν χιλιάδες αποφάσεις Πρωτοδικείων που βγήκαν με αναδρομικά πέραν του 2016 πριν γίνει η πιλοτική δίκη. Το αν θα ευδοκιμήσουν οι υποθέσεις για αναδρομικά ως και το 2018 θα κριθεί πλέον στα ευρωπαϊκά δικαστήρια όπου ετοιμάζονται να γίνουν προσφυγές.
15. Οι συνταξιούχοι που έχουν επανυπολογισμό και προσωπική διαφορά-μείωση σε σχέση με την παλιά σύνταξη παίρνουν αναδρομικά; Μπορούν να διεκδικήσουν αφαίρεση των μειώσεων για να βγει μεγαλύτερη η επανυπολογισμένη τους σύνταξη;
Δεν παίζει κανένα ρόλο η προσωπική διαφορά στα αναδρομικά. Οι συνταξιούχοι θα έχουν επιστροφή από τις μειώσεις που έγιναν στην σύνταξη που έπαιρναν στο κρίσιμο 11μηνο Ιουνίου 2015-Μαΐου 2016. Δεν μπορούν να διεκδικήσουν όμως αφαίρεση των μειώσεων από την επανυπολογισμένη τους σύνταξη. Μόνον αν κάποια στιγμή κρίνουν τα ευρωπαϊκά δικαστήρια ότι βγαίνουν αναδρομικά και μετά τον Μάιο του 2016. Αλλά κάτι τέτοιο είναι μακριά