Σύντομα αναμένεται να τεθεί σε δημόσια διαβούλευση το νομοσχέδιο του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας για τα αυθαίρετα. Μετά το νομοσχέδιο θα κατατεθεί προς ψήφιση στη Βουλή και οι τρεις βασικές πυλώνες του είναι η αντιμετώπιση της αυθαίρετης δόμησης, το πρόγραμμα «Κωνσταντίνος Δοξιάδης» και η λύση στο ζήτημα της δόμησης των οικοπέδων στην εκτός σχεδίου περιοχή.
Αναλυτικά, για τους τρεις πυλώνες της πολεοδομικής μεταρρύθμισης:
Αντιμετώπιση της αυθαίρετης δόμησης
- Προωθείται μια ολοκληρωμένη μεταρρύθμιση για να τελειώσει, οριστικά, το φαινόμενο της νέας, αυθαίρετης δόμησης, με θεμελιώδεις αλλαγές στους θεσμούς και στα εργαλεία ελέγχου και κατεδάφισης των νέων αυθαιρέτων. Στο πλαίσιο αυτό:
- Καθορίζεται σαφές πεδίο αρμοδιότητας για κάθε υπηρεσία του δημοσίου, που εμπλέκεται με την αυθαίρετη δόμηση (Επιθεωρητές, Κτηματική Υπηρεσία, Λιμενικό, Δασαρχεία κ.λπ.).
- Θεσμοθετείται σύστημα πλήρους παρακολούθησης του δομημένου περιβάλλοντος, διαδικασία εντοπισμού και καταγραφής της αυθαίρετης δόμησης με σύγχρονα τεχνολογικά μέσα (δορυφόρους, drones, τεχνητή νοημοσύνη, κ.λπ.), διασύνδεση συστήματος με το σύστημα ηλεκτρονικής έκδοσης αδειών (e-Adeies), και πλατφόρμα καταγγελιών.
- Περιγράφεται η διαδικασία των αυτοψιών από μεικτά κλιμάκια των αρμόδιων υπηρεσιών, ακολουθώντας το μοντέλο της Μυκόνου του περασμένου καλοκαιριού.
- Καθορίζεται ο τρόπος, η χρηματοδότηση και η μεταφορά αρμοδιοτήτων για τις κατεδαφίσεις από τις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις, στην Κεντρική Διοίκηση.
- Κατεδαφίζονται, κατά προτεραιότητα, όλες οι νέες, αυθαίρετες κατασκευές και υλοποιούνται, ετησίως, επιπρόσθετες κατεδαφίσεις, που αντιστοιχούν σε παλαιότερα αυθαίρετα, για τα οποία υπάρχουν οριστικά πρωτόκολλα κατεδάφισης, με πολεοδομικά και περιβαλλοντικά κριτήρια, σε αριθμό που αντιστοιχεί κατ’ ελάχιστον στα πρωτόκολλα κατεδάφισης, που οριστικοποιήθηκαν το 2023.
- Αυξάνονται οι κυρώσεις και τα πρόστιμα για τους διοικούμενους που κατασκευάζουν αυθαίρετα.
Πρόγραμμα «Κωνσταντίνος Δοξιάδης»
H έλλειψη καθορισμένων χρήσεων γης και η αδυναμία εφαρμογής χρήσιμων πολεοδομικών μέτρων – κινήτρων δημιουργούν πολλαπλά προβλήματα για το περιβάλλον, μη ορθολογική οργάνωση του χώρου και φαινόμενα όπως άναρχη – αυθαίρετη δόμηση και υπερβολική αστική διάχυση στον αγροτικό χώρο.
Τα παραπάνω έχουν και δευτερογενείς παρενέργειες, για παράδειγμα ελλείψεις βασικών τεχνικών και περιβαλλοντικών υποδομών και αθέμιτο ανταγωνισμό από παράνομες, οικοδομικές δραστηριότητες, έναντι των νόμιμων.
Για να αντιμετωπιστούν αυτά τα ζητήματα προωθείται η υλοποίηση του προγράμματος «Κωνσταντίνος Δοξιάδης», το οποίο αφορά σε χρηματοδότηση πολεοδομικών μελετών μείζονος σημασίας και περιλαμβάνει τις παρακάτω πέντε δράσεις:
- Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων (Τ.Π.Σ.)
- Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων (Ε.Π.Σ.)
- Αυτοτελών Μελετών για Ζώνες Υποδοχής Συντελεστή Δόμησης (Ζ.Υ.Σ.)
- Αυτοτελών Μελετών Οριοθέτησης Οικισμών και
- Αυτοτελών Μελετών Χαρακτηρισμού Δημοτικών Οδών
Σημειώνεται πως τα Τ.Π.Σ. και τα Ε.Π.Σ. αντιστοιχούν στο 80% των Δημοτικών Ενοτήτων (826 από τις συνολικά 1.036) και στο 77% της επιφάνειας της χώρας (101.324 από 132.049 τ.χλμ.). Το πρόγραμμα θα υλοποιηθεί, πρωτίστως, με πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, ενώ παράλληλα θα υπάρξει χρηματοδότηση και από άλλες πηγές (π.χ. Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, ΕΣΠΑ, Πράσινο Ταμείο).
Η δήλωση Σκυλακάκη
Για το νομοσχέδιο αυτό μίλησε πρόσφατα ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Θεόδωρος Σκυλακάκης. «Με την πολεοδομική μεταρρύθμιση που προωθούμε, στοχεύουμε στην ολοκληρωμένη αλλαγή του τρόπου που αντιμετωπίζουμε το δομημένο περιβάλλον. Με αύξηση του διαθέσιμου χώρου για την εντός σχεδίου δόμηση, παντού όπου προκύπτουν σχετικές ανάγκες, με οριοθέτηση, αλλά και αντικίνητρα για να περιοριστεί η εκτός σχεδίου, χωρίς να παραβιάζονται θεμελιώδη, ιδιοκτησιακά δικαιώματα των πολιτών και προπαντός, με τη ρύθμιση για την αυθαίρετη δόμηση, που θα δώσει τέλος, μαζί και με τα εργαλεία τα οποία δημιουργούμε, με χρήση σύγχρονων τεχνολογιών, στο φαινόμενο της νέας, αυθαίρετης δόμησης στην Ελλάδα» σημείωσε.
Τι άλλο πρέπει να γνωρίζετε για τα αυθαίρετα
Επίσης οι πολίτες θα πρέπει να γνωρίζουν για τα αυθαίρετα τα εξής:
Ο έλεγχος
Ο έλεγχος των νέων αυθαίρετων θα γίνεται με τα σύγχρονα τεχνολογικά μέσα (όπως με τα drones, με την τεχνητή νοημοσύνη), με τη διασύνδεση του συστήματος ηλεκτρονικής έκδοσης αδειών (e-Adeies) αλλά και με την πλατφόρμα καταγγελιών. Με αυτόν τρόπο θα προχωρήσει η διαδικασία εντοπισμού και καταγραφής της αυθαίρετης δόμησης.
Αυτό πρακτικά σημαίνει πως μέσω ενός ενός ειδικού λογισμικού θα εντοπίζονται αρχικά ποια κτίσματα θα αναγερθούν και δεν έχουν οικοδομική άδεια. Δηλαδή:
- Αν ένα κτίσμα έχει άδεια, τότε ο ελεγκτής δόμησης θα το ελέγχει.
- Αν ένα κτίσμα δεν έχει άδεια, τότε το σύστημα θα ενεργοποιείται αυτόματα και η υπόθεση θα οδηγείται χωρίς καθυστερήσεις στην οικεία Υπηρεσία Δόμησης.
Η κατεδάφιση
Θα κατεδαφίζονται:
- κατά προτεραιότητα όλες οι νέες αυθαίρετες κατασκευές
- παλαιότερα αυθαίρετα, για τα οποία υπάρχουν οριστικά πρωτόκολλα κατεδάφισης, με πολεοδομικά και περιβαλλοντικά κριτήρια. O αριθμός αυτός αντιστοιχεί κατ’ ελάχιστον στα πρωτόκολλα κατεδάφισης, που οριστικοποιήθηκαν το 2023.
Επίσης επισημαίνεται πως τους ελέγχους για τις κατεδαφίσεις των αυθαιρέτων θα τους πραγματοποιούν τα αρμόδια μικτά κλιμάκια (όπως οι υπηρεσίες του Δημοσίου που εμπλέκονται με την αυθαίρετη δόμηση, δηλαδή: επιθεωρητές, Κτηματική Υπηρεσία, Λιμενικό, Δασαρχεία κ.λπ.)
Τα οικόπεδα
Η εκτός σχεδίου δόμηση σε οικόπεδα άνω των 4 στρεμμάτων «ξεκλειδώνει» σε ορισμένες περιπτώσεις.
Δηλαδή οι πολίτες μπορούν να πάρουν άδεια δόμησης στα εκτός σχεδίου οικόπεδα εάν πληρούν τις παρακάτω βασικές προϋποθέσεις:
- η ύπαρξη της οδού για την εξυπηρέτηση των ακινήτων που εμφαίνεται σε αεροφωτογραφίες προ της 27ης Ιουλίου 1977
- πλάτος οδού τουλάχιστον 3,5 μέτρων, ώστε να διευκολύνεται η πρόσβαση πυροσβεστικού
- πρόβλεψη περιβαλλοντικού ισοδυνάμου που θα κατατίθεται ως παρακαταθήκη πριν την έκδοση της οικοδομικής αδείας σε ειδικό λογαριασμό του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων και θα διατίθεται αποκλειστικά για έργα υποδομής και προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, εντός των διοικητικών ορίων του δήμου που βρίσκεται το γήπεδο, με βάση προτεραιότητες που προκύπτουν από τον πολεοδομικό σχεδιασμό
Αυτό αφορά τα παρακάτω οικόπεδα:
-Αυτά που δημιουργήθηκαν από 31 Μαΐου 1985 μέχρι και τις 31 Δεκεμβρίου 2003:
Για να οικοδομηθούν, θα πρέπει να έχουν πρόσωπο ή να εφάπτεται το ένα εκ των ορίων τους σε μήκος τουλάχιστον 3,5 μέτρων σε οδό που: 1ον) εμφανίζεται σε αεροφωτογραφίες πριν από τις 27 Ιουλίου 1977 και έχει πλάτος τουλάχιστον 3,5 μέτρων, 2ον) συνδέεται με διεθνή, επαρχιακή, δημοτική ή κοινοτική οδό ή εγκαταλελειμμένα τμήματα αυτών, και 3ον) αυτή να έχει διανοιχτεί με απόφαση κρατικού οργάνου, είτε να είναι καταχωρισμένη στα κτηματολογικά βιβλία, είτε να έχουν πραγματοποιηθεί εργασίες οδοστρωσίας της από αρμόδια για τη συντήρηση και βελτίωση των οδών Αρχή, είτε οργανισμό είτε να διέρχεται από αυτήν δίκτυο κοινής ωφελείας.
-Αυτά που δημιουργήθηκαν πριν από το 1985:
Προκειμένου τα οικόπεδα αυτά να είναι οικοδομήσιμα, θα πρέπει να έχουν πρόσωπο ή να εφάπτεται το ένα από τα όριά τους σε μήκος τουλάχιστον 3,5 μέτρων σε οδό που 1ον) εμφανίζεται σε αεροφωτογραφίες πριν από τις 27 Ιουλίου 1977, έχει πλάτος τουλάχιστον 3,5 μέτρων και έχει διανοιχτεί με απόφαση κρατικού οργάνου, είτε είναι καταχωρισμένη με την ένδειξη «ΕΚ» (ειδική έκταση), είτε έχουν πραγματοποιηθεί εργασίες οδοστρωσίας από αρμόδια για τη συντήρηση και βελτίωση των οδών Αρχή είτε να διέρχεται από αυτήν δίκτυο κοινής ωφελείας. 2ον) Οικόπεδα που μπορούν να οικοδομηθούν είναι και αυτά τα οποία διαθέτουν νόμιμη δουλεία διόδου, προ του ’85, με πλάτος τουλάχιστον 3,5 μέτρων, η οποία να συνδέεται με διεθνή, επαρχιακή, δημοτική ή κοινοτική οδό ή εγκαταλελειμμένα τμήματα αυτών.