Στα σκαριά φαίνεται πως βρίσκεται η υλοποίηση της ηλεκτρονικής πλατφόρμας του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας (ΤΕΕ) μέσω της οποίας οι πολίτες θα μπορούν να καταγγέλλουν τα αυθαίρετα. Ο στόχος του μέτρου είναι να εντοπίζονται πολεοδομικές παρανομίες. Δηλαδή το ΤΕΕ θα δημιουργήσει ένα διαδικτυακό χαρτογραφικό πληροφοριακό σύστημα γεωεντοπισμού αυθαιρέτων, στο οποίο θα γίνεται περιοδική χαρτογράφηση και εντοπισμός κάθε νέου κτίσματος εκτός σχεδίου αλλά και ένα Ενιαίο Ηλεκτρονικό Σύστημα Καταγγελιών, το οποίο θα διασυνδέεται με τις άλλες ηλεκτρονικές υπηρεσίες όπως είναι το σύστημα έκδοσης ηλεκτρονικών αδειών «e-Άδειες».
Αυθαίρετα: Πώς θα λειτουργεί η πλατφόρμα για τις καταγγελίες
Ωστόσο η πλατφόρμα καταγγελιών θα λειτουργήσει αρχικά δοκιμαστικά για ένα δίμηνο και 1 μήνα αργότερα θα λειτουργεί κανονικά. Επίσης επισημαίνεται πως καταγγελίες θα μπορούν να υποβάλλουν:
- Ο ενδιαφερόμενος,
- Ο πληρεξούσιος δικηγόρος του ενδιαφερόμενου ή ο εξουσιοδοτούμενος μηχανικός του ο οποίος θα πρέπει να χρησιμοποιήσει ένα σχετικό τυποποιημένο έντυπο καταγγελίας το οποίο θα περιλαμβάνει τα στοιχεία του καταγγέλλοντος (ονοματεπώνυμο, αριθμό ταυτότητας, ΑΦΜ, διεύθυνση κατοικίας κλπ), τα στοιχεία για τον χωρικό εντοπισμό του ακινήτου και του ιδιοκτήτη του (εάν τα γνωρίζει) και τα δεδομένα που θα υποστηρίζουν τη βασιμότητα της καταγγελλόμενης αυθαιρεσίας.
Σημειώνεται δε πως ο καταγγέλλων θα πρέπει να καταβάλλει υπέρ του «Πράσινου Ταμείου» ένα παράβολο της τάξεως των 300 ευρώ για την υποβολή της καταγγελίας. Διευκρινίζεται πως αυτό δεν ισχύει εάν ο καταγγέλλων είναι φορέας του Δημοσίου.
Επιπλέον οι πολίτες θα πρέπει να γνωρίζουν για το παράβολο τα εξής:
- Αυτό επιστρέφεται σε περίπτωση έστω και μερικής ευδοκίμησης της καταγγελίας.
- Αυτό θα καταπίπτει υπέρ του Πράσινου Ταμείου, σε περίπτωση απόρριψης της καταγγελίας, αρχειοθέτησής της, ή παραίτησης του ενδιαφερομένου από την καταγγελία.
Επίσης επισημαίνεται πως η Διεύθυνση Εφαρμογής Σχεδιασμού και Ελέγχου Δομημένου Περιβάλλοντος του ΥΠΕΝ θα είναι η αρμόδια υπηρεσία για την αξιολόγηση (βάσει μεγέθους αυθαιρέτου, επικινδυνότητας κλπ) αλλά και για τη διαχείριση των καταγγελιών.
Οι προσφυγές
Ο ενδιαφερόμενος έχει τη δυνατότητα να προσφύγει κατά της έκθεσης αυτοψίας- μέσα σε 10 ημέρες στο Κεντρικό Συμβούλιο Πολεοδομικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων από την τοιχοκόλληση της έκθεσης αυτοψίας στο ακίνητο.
Διευκρινίζεται πως δεν θα μπορεί να γίνεται αυτή η προσφυγή:
- εάν κατά τον έλεγχο διαπιστωθεί ότι γίνονται οικοδομικές εργασίες (επ’ αυτοφώρω) και δεν υπάρχει έγκυρη πινακίδα του έργου,
- εάν πρόκειται για αυθαίρετα σε δάση, σε δημόσια κτήματα, στον αιγιαλό, στη ζώνη παραλίας, σε Α’ ζώνη αρχαιολογικού χώρου, σε ιστορικό τόπο, παραδοσιακό οικισμό κλπ. Η προσφυγή θα πρέπει να συνοδεύεται από αποδεικτικό καταβολής υπέρ του «Πράσινου Ταμείου» παράβολου:
α. ύψους 200 ευρώ για παραβάσεις επιφάνειας έως και 30 τ.μ.,
β. ύψους 500 ευρώ για παραβάσεις επιφάνειας έως και 80 τ.μ. και
γ. ύψους 1.000 ευρώ για παραβάσεις επιφάνειας άνω των 80 τ.μ.,
Σημειώνεται δε πως η απόφαση επί της προσφυγής θα εκδίδεται μέσα σε 1 μήνα από την υποβολή της. Το παράβολο θα επιστρέφεται στον προσφεύγοντα σε περίπτωση που η προσφυγή γίνει δεκτή. Σε περίπτωση απόρριψης της προσφυγής ή παρέλευσης άπρακτης της προθεσμίας για την άσκησή της, η έκθεση αυτοψίας θα καθίσταται οριστική. Η οριστική έκθεση αυτοψίας επέχει θέση πράξης διαπίστωσης παραβάσεων, βάσει της οποίας τα αυθαίρετα κτίσματα ή κατασκευές καθίστανται άμεσα κατεδαφιστέα και επισύρουν κυρώσεις.
Τι πρέπει να γνωρίζετε για τις κατεδαφίσεις και κυρώσεις
Από τη στιγμή που θα γίνει η αυτοψία, ο ιδιοκτήτης αυθαίρετου θα έχει 10 ημέρες στη διάθεση του για να αποδείξει τη νομιμότητα της κατασκευής και εάν δεν το πράξει αυτό, τότε υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών θα πρέπει να την κατεδαφίσει σε 1 μήνα.
Επιπλέον θα δίνεται δυνατότητα προσφυγής κατά του πρωτοκόλλου κατεδάφισης στο Εφετείο, που θα πρέπει να εξετάσει την υπόθεση και να εκδώσει απόφαση μέσα σε 2,5 μήνες. Θα επιβάλλονται και πρόστιμα ανέγερσης και μη έγκαιρης κατεδάφισης, ποινικές κυρώσεις, αναστολή της άδειας λειτουργίας της οικονομικής δραστηριότητας και διακοπή ρευματοδότησης.
Σε περίπτωση οικειοθελούς κατεδάφισης θα διαγράφεται το 50% του προστίμου ανέγερσης ενώ θα παύει και η ποινική δίωξη. Σε περίπτωση που ο ιδιοκτήτης προβεί στην κατεδάφιση των αυθαιρέτων κατασκευών μετά την παρέλευση της προθεσμίας τα πρόστιμα ανέγερσης θα μειώνονται ανάλογα με το πότε θα γίνει η κατεδάφιση.
Δεν θα ισχύει η απομείωση των προστίμων στις περιπτώσεις αυθαιρέτων σε δάση, δασικές και αναδασωτέες εκτάσεις, στον αιγιαλό, την παραλία κλπ., σε προστατευόμενες περιοχές Natura και σε περιπτώσεις εργασιών που εκτελούνται επ’ αυτοφώρω.
Εάν ο ιδιοκτήτης νομιμοποιήσει την αυθαίρετη κατασκευή του τότε θα του επιβάλλεται πρόστιμο που θα είναι ίσο με το 50% αυτού της ανέγερσης αλλά και πρόστιμο μη συμμόρφωσης με την υποχρέωση κατεδάφισης, από τη διαπίστωση του αυθαιρέτου έως την ημερομηνία έκδοσης της οικοδομικής άδειας.
Τα κτίρια που έχουν οικοδομική άδεια, λειτουργούν βιομηχανικές και βιοτεχνικές χρήσεις και έχει συντελεστεί υπέρβαση καθ` ύψος έως 2 μέτρα, θα έχουν πρόστιμο το οποίο θα είναι ίσο με το 30% αυτού της ανέγερσης και μη συμμόρφωσης με την υποχρέωση κατεδάφισης.
Εάν όμως το Ελληνικό Δημόσιο αναλάβει τη διαδικασία κατεδάφισης των αυθαιρέτων και διαπιστωθεί ότι οι εργολάβοι αρνούνται να εκτελέσουν συμβάσεις κατεδάφισης τότε ο Γραμματέας της Αποκεντρωμένης Διοίκησης θα έχει τη δυνατότητα να επιβάλλει με απόφασή του πρόστιμο από 6.000 ευρώ έως 10.000 ευρώ. Το ποσό προστίμου θα διαμορφώνεται ανάλογα με το βάρος της παράβασης, βάσει της οποίας επιβάλλεται η κατεδάφιση.
Υπενθυμίζεται πως θα κατεδαφίζεται κατ’ απόλυτη προτεραιότητα το σύνολο των νέων χωρίς άδεια αυθαιρέτων κατασκευών που κατασκευάστηκε μετά την 1η Ιανουαρίου 2024, σύμφωνα με τις προωθούμενες ρυθμίσεις του υπουργείου. Πρωτόκολλα κατεδάφισης που θα έχουν εκδοθεί έως την έναρξη ισχύος των προωθούμενων ρυθμίσεων θα γίνονται σύμφωνα με τη χρονική σειρά εγκατάστασης της αυθαιρεσίας μέχρι και τις 31 Δεκεμβρίου 2024.
Τα πρόστιμα
Όσον αφορά στα πρόστιμα που θα πληρώνουν οι ιδιοκτήτες αυθαιρέτων επισημαίνονται τα εξής:
Τα ποσά
Από 250 ευρώ έως 1.500 ευρώ θα διαμορφώνεται το ύψος του προστίμου ανέγερσης. Αυτό θα είναι ανάλογο με την περίπτωση. Θα επιβάλλεται για κάθε έτος μη αποκατάστασης της αυθαιρεσίας πρόστιμο μη έγκαιρης κατεδάφισης, το οποίο θα είναι ίσο με το 50% αυτού της ανέγερσης. Αυτό θα ισχύει από την τοιχοκόλληση της έκθεσης αυτοψίας έως την κατεδάφιση ή τη νομιμοποίηση των αυθαιρέτων, εφόσον αυτό προβλέπεται. Τα πρόστιμα ανέγερσης των αυθαιρέτων θα πληρώνονται σε 30 ισόποσες μηνιαίες δόσεις και τα πρόστιμα μη έγκαιρης κατεδάφισης σε 12 μηνιαίες δόσεις. Αν το οφειλόμενο πρόστιμο εξοφληθεί ολόκληρο μέσα στο πρώτο μήνα από τη βεβαίωση του προστίμου στην αρμόδια οικονομική υπηρεσία, τότε θα δίνεται έκπτωση 30%.
Ο υπολογισμός
Με βάση την αξία του αυθαιρέτου επί το συντελεστή περιβαλλοντικής επιβάρυνσης θα υπολογίζονται τα πρόστιμα ανέγερσης. Δηλαδή η αξία του αυθαιρέτου θα υπολογίζεται ως το γινόμενο της επιφάνειάς του και θα πολλαπλασιάζεται επί την τιμή ζώνης της περιοχής του ακινήτου ενώ ο συντελεστής περιβαλλοντικής επιβάρυνσης θα ορίζεται σε 1,2 για σοβαρές αυθαιρεσίες (εντός περιοχών Natura, δασών, ρεμάτων, αιγιαλού κ.ά.) και σε 1 για τις υπόλοιπες περιπτώσεις αυθαιρέτων.
Ποινικές κυρώσεις
Με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον 2 ετών και με χρηματική ποινή από 12.600 ευρώ έως και 54.000 ευρώ θα τιμωρούνται οι ιδιοκτήτες, οι εντολείς κατασκευής, εγκατάστασης αυθαιρέτων κατασκευών ή αλλαγών χρήσεως και οι εργολάβοι. Η ίδια ποινή θα ισχύει και για τους μηχανικούς που εκπόνησαν τις μελέτες ή έχουν την επίβλεψη του έργου.
Αν πρόκειται για αυθαίρετο χώρο που χρησιμοποιείται για την άσκηση οικονομικής δραστηριότητας , τότε θα επιβάλλεται προσωρινή αφαίρεση της άδειας ή της έγκρισης λειτουργίας και θα σφραγίζεται ο χώρος και ο εξοπλισμός. Ταυτόχρονα με τις κυρώσεις θα μπορεί να επιβάλλεται και διακοπή ρευματοδότησης ύστερα από σχετικό αίτημα που θα υποβάλλει η Γενική Διεύθυνση Σώματος Επιθεωρητών και Ελεγκτών προς τον ΔΕΔΔΗΕ.