Τι άλλαξε για τις επιχειρήσεις τα δύο χρόνια εφαρμογής των capital controls

Παρακάτω
παρατίθενται οι 8 παράμετροι που διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην έως σήμερα
εξέλιξη των Κεφαλαιακών Περιορισμών και επηρέασαν άμεσα τον τρόπο λειτουργίας,
αλλά και το σχεδιασμό χιλιάδων επιχειρήσεων.

1. Ρευστότητα: Οι έντονοι περιορισμοί που είχαν επιβληθεί με τη θέσπιση των
Capital Controls, τόσο όσον αφορά στο ημερήσιο όριο ανάληψης μετρητών από τα
ATMs των τραπεζών όσο και στις συναλλαγές των επιχειρήσεων με το εξωτερικό,
έχουν χαλαρώσει σε σημαντικό βαθμό. Η αναγκαία έγκριση από την αρμόδια επιτροπή
(Επιτροπής Έγκρισης Τραπεζικών Συναλλαγών) σε όποια επιχείρηση επιθυμούσε να
εισαγάγει αγαθά, πρώτες ύλες, μηχανήματα κ.α., προκειμένου να μπορέσει να
εξυπηρετήσει τις ανάγκες της, αποδείχθηκε χρονοβόρα και συνάμα καταδικαστική
για πολλές εξ’ αυτών. Παράλληλα και με απώτερο στόχο τη διασφάλιση της
λειτουργίας της επιχείρησής τους, αρκετοί ελεύθεροι επαγγελματίες αναγκάστηκαν
να λάβουν μέτρα όπως η καθυστέρηση των πληρωμών προς τους προμηθευτές και το
προσωπικό τους (μισθοδοσίες) ή ακόμη να «παγώσουν» την παραγωγική διαδικασία
των μονάδων τους, εξαιτίας της έλλειψης πρώτων υλών. Η επιβολή των περιορισμών
στην κίνηση κεφαλαίων προκάλεσε σημαντικές επιπλοκές στην Αγορά και εξαιτίας
της διόγκωσης των γραφειοκρατικών διαδικασιών που συνεπάγεται η πληρωμή
προμηθευτών στο εξωτερικό, σε μια περίοδο κορύφωσης των αναγκών λόγω της
έναρξης της νέας σεζόν.

Μία σημαντική διαπίστωση
η οποία έγινε ιδιαιτέρως αντιληπτή με την πάροδο των μηνών συνίσταται στο
γεγονός πως οι Κεφαλαιακοί Περιορισμοί αποδείχθηκαν ιδιαίτερα επιζήμιοι για τις
μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Και αυτό γιατί οι συγκεκριμένες επιχειρήσεις δε
διαθέτουν την αναγκαία ρευστότητα, αλλά ούτε και μεγάλους αποθηκευτικούς
χώρους, με συνέπεια να αναγκάζονται να προβαίνουν σε συχνότερες εισαγωγές
μικρότερων ποσοτήτων εμπορεύματος, ενίοτε δε και σε υψηλότερες τιμές.
Ταυτόχρονα, η μη έγκαιρη διεκπεραίωση των εισαγωγών έχει συχνά επιπτώσεις και
στις εξαγωγικές επιχειρήσεις, καθώς πολλές από αυτές εισάγουν πρώτες ύλες από
το εξωτερικό που είναι αναγκαίες για την παραγωγή των προϊόντων τους. Έτσι, το
πρόβλημα επεκτείνεται και στις εξαγωγές, επιβαρύνοντας περαιτέρω το ήδη υψηλό
εμπορικό έλλειμμα της χώρας.

Λόγω του
αυξημένου κινδύνου, η προπληρωμή του εμπορεύματος και μάλιστα εις ολόκληρον
κατά το στάδιο της παραγγελίας αποτελεί πλέον συνηθισμένη πρακτική, ενώ οι
επιχειρήσεις για να αντιμετωπίσουν την αύξηση του κόστους που προκαλείται από
την προπληρωμή των εμπορευμάτων αναγκάζονται να προχωρούν σε αύξηση του ύψους
των παραγγελιών για να συγκρατήσουν το κόστος τους. Παράλληλα λόγω των Capital
Controls, σημειώνονται καθυστερήσεις στη διεκπεραίωση των συναλλαγών με κίνδυνο
σε ορισμένες περιπτώσεις να καταστήσουν άχρηστη την ετεροχρονισμένη παραλαβή
του εμπορεύματος, προκαλώντας όχι μόνο οικονομική ζημιά αλλά και «απώλεια φήμης»
για την επιχείρηση.

2. Καταθέσεις -
ELA: Η μεγάλη εκροή καταθέσεων από το
εγχώριο τραπεζικό σύστημα, περίπου 42 δις € το διάστημα Νοεμβρίου 2014 –
Ιουνίου 2015, κατέστησε την επιβολή των Κεφαλαιακών Περιορισμών αναγκαίο κακό
για την επιβίωση των τραπεζών. Σήμερα με τις καταθέσεις του ιδιωτικού τομέα
(επιχειρήσεις – νοικοκυριά) να διαμορφώνονται στα 119 δις €, η κατάσταση έχει
εξομαλυνθεί σε σημαντικό βαθμό, με την προ λίγων ημερών συμφωνία με τους
Θεσμούς να δημιουργεί προσδοκίες επιστροφής μέρους των καταθέσεων στο τραπεζικό
σύστημα.

Ακόμη μία
παράμετρος που καταδεικνύει την οριακή κατάσταση στην οποία είχαν υπεισέλθει οι
τράπεζες, αποτελεί η έκτακτη ρευστότητα ύψους 89 δις € που είχαν αντλήσει από
τον Μηχανισμό Έκτακτης Ρευστότητας (ELA) τον Ιούλιο του 2015. Η συνολική
εξάρτηση του εγχώριου τραπεζικού συστήματος από τον ELA, μειώθηκε από τα 65,1
δις € του 2016, στο ποσό των 40,7 δις € τον Μάιο του 2017.

3. Δείκτης
Κύκλου Εργασιών & Δείκτης Όγκου στο Λιανικό Εμπόριο:

Η σύγκριση των
δωδεκάμηνων Ιουλίου 2014 – Ιουνίου 2015 / Ιουλίου 2015 -Ιουνίου 2016 (μέσοι
όροι δεικτών δωδεκαμήνου), περίοδος κατά την οποία η επίδραση των κεφαλαιακών
περιορισμών
– Capital Controls – έγινε περισσότερο απτή, καταδεικνύει μία
πτώση του ΔΚΕ στο Λιανικό Εμπόριο κατά 4,9%, ενώ η μείωση του Δείκτη Όγκου
κυμάνθηκε στα επίπεδα του 3,3%. Η παρατηρούμενη βελτίωση του τελευταίου
εννιαμήνου (Ιούλιος 2016-Μάρτιος 2017: τελευταία διαθέσιμα στοιχεία),
επιβεβαιώνει την άποψη πως στη διάρκεια των πρώτων 12 μηνών από την επιβολή των
Capital Controls η ένταση των αρνητικών επιπτώσεων στο τζίρο των επιχειρήσεων
έφτασε στο αποκορύφωμά της.

4. Εξέλιξη
Δεικτών Κύκλου Εργασιών στον τομέα του Χονδρικού Εμπορίου και του Εμπορίου
Αυτοκινήτων
πριν και κατά τη διάρκεια των
Capital Controls:

Η ανάλυση των
στοιχείων του παραπάνω πίνακα καταδεικνύει την αντίθετη πορεία που κατέγραψε ο
κύκλος εργασιών του
Χονδρικού Εμπορίου, σε σχέση με τον αντίστοιχο της εμπορίας
Αυτοκινήτων. Στο Χονδρικό Εμπόριο οι Κεφαλαιακοί Περιορισμοί άφησαν ανεξίτηλο
το στίγμα τους μέχρι και τα τέλη του προηγούμενου έτους, με συνέπεια η βελτίωση
του καταγεγραμμένου τζίρου του κλάδου και συνεπώς της ρευστότητας των
επιχειρήσεων να συντελεστεί
μόλις στα τέλη του Α΄ Τριμήνου του τρέχοντος έτους. Αντιθέτως
και με εξαίρεση το πρώτο Τρίμηνο επιβολής των Capital Controls, οπότε ο τζίρος
κυμάνθηκε σε χαμηλότερα επίπεδα, όπως άλλωστε ήταν αναμενόμενο, η πώληση
Αυτοκινήτων υπερέβη τα προ κεφαλαιακών περιορισμών επίπεδα (Β΄ Τρίμηνο 2015)
ήδη από το τελευταίο τρίμηνο του 2015 (+8,3%). Μάλιστα, η προκύπτουσα
σταθεροποιητική πορεία του δείκτη στη διάρκεια των τριών τελευταίων τριμήνων
του 2016, διακόπτεται από την αναπάντεχα αξιοσημείωτη άνοδό του στο Α΄ Τρίμηνο
του 2017. Παρόλη την επικρατούσα αβεβαιότητα της Αγοράς στο εν λόγω χρονικό
διάστημα, η διοχέτευση μεγάλης ποσότητας αδρανών ρευστών στην πραγματική οικονομία κατευθύνθηκε
προς το συγκεκριμένο κλάδο (Πώληση Αυτοκινήτων), ενώ η επένδυση σε διαρκή αγαθά
φαίνεται πως αποτέλεσε επαρκές κίνητρο για το καταναλωτικό κοινό.

5. Εμπορικό
ισοζύγιο αγαθών πριν και μετά τα Capital Controls:

Η συρρίκνωση του
εμπορικού ελλείμματος αγαθών κατά 4,97 δις € κατά τη διάρκεια του 1ου έτους
επιβολής των Capital Controls (Ιούλιος 2014-Ιούνιος 2015 / Ιούλιος 2015 -
Ιούνιος 2016), βασίζεται αποκλειστικά και μόνο στη δραματική μείωση των
Εισαγωγών (-7,41 δις €), από τη στιγμή που η εξαγωγική δραστηριότητα υποχώρησε
κατά 2,44 δις €. Στη διάρκεια του τελευταίου δεκαμήνου (Ιούλιος 2016 –
Απρίλιος 2017), καταγράφεται βελτίωση σε σχέση με το αντίστοιχο δεκάμηνο
Ιουλίου 2015 – Απριλίου 2016, όσον αφορά στις Εξαγωγές κατά 2,12 δις €. Μπορεί
βεβαίως να παρατηρείται και ταυτόχρονη άνοδος των Εισαγωγών κατά 3,51 δις €, η
συγκεκριμένη όμως εξέλιξη αποδίδεται στην αποκατάσταση σε μεγάλο βαθμό των όρων
λειτουργίας και ρευστότητας της Αγοράς.

6. Κόκκινα
Δάνεια: Η εκτόξευση των «μη εξυπηρετούμενων
πιστωτικών ανοιγμάτων» (NPE’s) σε περίπου 105 δις €, προήλθε σε μεγάλο βαθμό
και από την τραπεζική αργία στη διάρκεια του Ιουλίου 2015 και της συνεπαγόμενης
αναστάτωσης που προκάλεσε η επιβολή των Κεφαλαιακών Περιορισμών. Η αβεβαιότητα
που επικρατούσε τη δεδομένη περίοδο στην ουσία συνετέλεσε στην επικράτηση μίας
άτυπης στάσης πληρωμών, εκ μέρους των δανειοληπτών.

7. Επιταγές –
Τειρεσίας: Ένα σύνηθες
συναλλακτικό μέσο της Αγοράς, εκείνο των επιταγών, δέχθηκε καίριο πλήγμα από
την επιβολή των Capital controls. Η εν λόγω εξέλιξη «πάγωσε» στην ουσία την
πραγματική οικονομία, που συνήθιζε να κινούνταν ευρέως με το συγκεκριμένο μέσο,
καθώς αποτελούσε μέχρι πρότινος μια παράλληλη πίστωση μέσω της οποίας
διακινούνται κάθε χρόνο περί τα 150 δις €.

8. Τόνωση των
ηλεκτρονικών συναλλαγών στη διάρκεια των Capital Controls (Ελληνική Ένωση
Τραπεζών – ΕΕΤ):

H επιβολή των
Κεφαλαιακών Περιορισμών τόνωσε σε σημαντικό βαθμό τις ηλεκτρονικές συναλλαγές,
καθώς καταγράφηκε σημαντική αύξηση των τερματικών αποδοχής συναλλαγών καρτών
(POS) κατά 100.930 (+79%), αύξηση των ηλεκτρονικών συναλλαγών με κάρτες κατά 84
εκ. (+58%) και μεταφορές πίστωσης (+24%), αύξηση της αξίας άμεσων χρεώσεων για
διενέργεια πάγιων πληρωμών κατά 3,2 δις € (+47%), αύξηση της αξίας συναλλαγών
μέσω internet και mobile banking κατά 29% (+11,2 δις €) και 82% (+359
εκ. €) αντίστοιχα. Επιπλέον σύμφωνα με την ΕΕΤ καταγράφονται εξαιρετικά χαμηλά
επίπεδα απάτης τόσο σε όρους συναλλαγών όσο και σε όρους αξίας.

Δήλωση
προέδρου ΕΣΕΕ κ. Βασίλη Κορκίδη για την «μαύρη» επέτειο των 2 ετών από την
επιβολή των capital controls:

«…Εν κατακλείδι, η έλευση των Κεφαλαιακών Περιορισμών πριν
δύο χρόνια, στις 28 Ιουνίου 2015, αποτέλεσε σημαντικό πισωγύρισμα για την
πλειοψηφία των εγχώριων επιχειρήσεων, προκαλώντας τους μεγάλο πρόβλημα
ρευστότητας, πλήττοντας ανεπανόρθωτα και χωρίς οι ίδιες να ευθύνονται, τη
φερεγγυότητά τους στο εξωτερικό. Προς αποκατάσταση όμως της αλήθειας, πρέπει να τονιστεί πως
κατά τη διάρκεια των Capital Controls καμία ξένη επιχείρηση δεν έχασε χρήματα
από αντίστοιχη ελληνική, που ανταποκρίθηκε με συνέχεια και συνέπεια,
διαφυλάσσοντας πλήρως την αξιοπιστία της. Tουναντίον, οι
υποχωρήσεις και οι θυσίες στις οποίες προέβησαν οι ελληνικές επιχειρήσεις είχαν
άμεσο αρνητικό αντίκτυπο στην προσπάθεια επιβίωσής τους, καθώς πολλές
αναγκάστηκαν να περιορίσουν ή και να τερματίσουν τη λειτουργία τους. Τέλος,
κάθε προαναγγελία χαλάρωσης των capital controls μπορεί να περιορίζει τα
προβλήματα των μικρομεσαίων, αλλά η αναγγελία της οριστικής άρσης τους, είναι
αυτή που θα απελευθερώσει την ελληνική αγορά…».