“Σήμερα, η διαφύλαξη της ανεξαρτησίας των κεντρικών τραπεζών από αδικαιολόγητες πολιτικές και επιχειρηματικές επιρροές είναι και πάλι ένα ζήτημα που αξιώνει την προσοχή” τόνισε ο Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας, Γιάννης Στουρνάρας μιλώντας στο Διεθνές Συνέδριο Οικονομικής Ιστορίας της ΤτΕ με θέμα “The birth of Inter-War Central Banks”.
Όπως είπε ο κ. Στουρνάρας κατά τη διάρκεια της ομιλίας του “Η προάσπιση της ανεξαρτησίας των κεντρικών τραπεζών
δεν αφορά μόνο τη σταθερότητα των τιμών αλλά και τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα
της οικονομίας και τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα. Είμαι βέβαιος ότι όλοι όσοι
συμμετέχουν στο συνέδριο σήμερα έχουν επίγνωση και αυξημένη ευαισθησία στο θέμα
αυτό.
Τέτοιες ήταν και οι ιδρυτικές αρχές της Τράπεζας της Ελλάδος το 1928. Έχουν
περάσει 90 χρόνια από τότε που τέθηκαν αυτές οι αρχές. Η Τράπεζα της Ελλάδος
δεν είναι πια νέα. Το πιο σημαντικό: δεν είναι πια ορφανή – παρά τις σποραδικές
προσπάθειες να φανεί ως τέτοια. Ανήκει σε μια μεγάλη ευρωπαϊκή οικογένεια με
ισχυρούς θεσμικούς δεσμούς και κοινό σκοπό.
Σε αυτήν την 90ή επέτειο από τότε που ανοίξαμε τις πύλες μας στο κοινό,
αναλογιζόμαστε το παρελθόν μας και στοχαζόμαστε το μέλλον μας. Έχουμε όμως
επιλέξει να το κάνουμε μέσα από έναν συγκριτικό και διεθνή φακό.
Κι αυτό επειδή η ελληνική εμπειρία δεν ήταν μοναδική: οι δεκαετίες του ’20
και του ’30 είδαν τη γέννηση μιας σειράς νέων κεντρικών τραπεζών σε πάρα πολλές
χώρες. Συχνά, στη γέννηση αυτή βοηθούσαν σύμβουλοι, «γιατροί του χρήματος» όπως
τους έλεγαν, από την Τράπεζα της Αγγλίας, την Τράπεζα της Γαλλίας και την
Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ: άνθρωποι όπως ο Niemeyer, ο Siepmann ή ο Strakosh, τα ονόματα των οποίων
βρίσκονται διάσπαρτα στα αρχεία πολλών κεντρικών τραπεζών του Μεσοπολέμου,
συμπεριλαμβανομένου του αρχείου της Τράπεζας της Ελλάδος. Ορισμένα από τα νέα
ιδρύματα δημιουργήθηκαν για να ξορκίσουν τον πληθωρισμό του πολέμου και να
αποκαταστήσουν την πρόσβαση στον δανεισμό. Άλλα πάλι γεννήθηκαν από τη διάλυση
αυτοκρατοριών ή από την εξασθένηση αυτοκρατορικών δεσμών με τις αποικίες. Όλα
όμως αντανακλούσαν μια προσπάθεια «επιστροφής στην κανονικότητα», με την
επαναφορά της διεθνούς νομισματικής τάξης και την αποκατάσταση της συνεργασίας
στον απόηχο ενός καταστροφικού παγκόσμιου πολέμου.
Η «επιστροφή στην κανονικότητα» αποδείχθηκε μια ψευδαίσθηση. Η Μεγάλη Ύφεση
σύντομα δοκίμασε τη βιωσιμότητα αυτής της τάξης και ανάγκασε πολλά από τα
νεογέννητα ιδρύματα να αξιολογήσουν εκ νέου τις προτεραιότητές τους και τη
σχέση τους με το κράτος και μεταξύ τους. Τα ερωτήματα με τα οποία ήρθε
αντιμέτωπο το καθένα ήταν παρόμοια, οι απαντήσεις που δόθηκαν όχι και τόσο. Τις
επόμενες δύο μέρες, δεκαπέντε διακεκριμένοι ακαδημαϊκοί από έντεκα χώρες θα
παρουσιάσουν το έργο τους αναφορικά με τις διαφορετικές θεσμικές ή εθνικές
εμπειρίες των ετών του Μεσοπολέμου. Τους ευχαριστώ που βρίσκονται εδώ και
ανυπομονώ να ακούσω τις εισηγήσεις τους.
Θα ήθελα επίσης να ευχαριστήσω το Κέντρο Πολιτισμού, Έρευνας και
Τεκμηρίωσης της Τράπεζας της Ελλάδος και τον Διευθυντή του, κ. Παναγιώτη
Παναγάκη, καθώς και τον οικονομικό ιστορικό μας και επιστημονικό υπεύθυνο του
Ιστορικού Αρχείου, κ. Ανδρέα Κακριδή, που είναι η ψυχή αυτού του συνεδρίου. Το
προσωπικό στο γραφείο μου, τα πολύτιμα στελέχη του Τμήματος Επικοινωνίας, τους
υπευθύνους για την ασφάλεια και πολλούς ακόμη συναδέλφους της Τράπεζας της
Ελλάδος, χωρίς τους οποίους αυτό το συνέδριο δεν θα ήταν εφικτό.
Η Τράπεζα της Ελλάδος έχει δεσμευθεί να προωθεί την ιστορική έρευνα,
ιδιαίτερα την έρευνα στην οικονομική ιστορία. Όμως το παρελθόν είναι πιο
ενδιαφέρον όταν εμπλουτίζει την κατανόησή μας για το παρόν και το μέλλον. Οι
αντιδράσεις πολιτικής στην πρόσφατη χρηματοοικονομική κρίση καθορίστηκαν από
αντιλήψεις – συχνά εσφαλμένες – για το παρελθόν, ιδίως για την περίοδο του
Μεσοπολέμου. Σε αυτό το πλαίσιο, είναι επίσης χαρά μου να καλωσορίσω αρκετούς
από τους σεβαστούς συναδέλφους μου από άλλες ευρωπαϊκές κεντρικές τράπεζες, που
έχουν έρθει εδώ για το συνέδριο. Η παρουσία τους μας τιμά και υπογραμμίζει τη
σύνδεση του παρόντος και του μέλλοντος της κεντρικής τραπεζικής. Θα έχουμε πολύ
περισσότερο χρόνο να συζητήσουμε γι’ αυτό αργότερα σήμερα, στη στρογγυλή
τράπεζα των Διοικητών.
Αλλά,
πρώτα, ας στρέψουμε το βλέμμα μας στο παρελθόν και ας ξεκινήσουμε το ταξίδι μας
από τα χρόνια του Μεσοπολέμου”.
Διαβάστε ολόκληρη την ομιλία του κ. Στουρνάρα για την ανεξαρτησία των κεντρικών τραπεζών εδώ
στο 