Πολυμέτωπη είναι η μάχη της κυβέρνησης για την αντιμετώπιση του «πληθωρισμού της απληστίας» και της ακρίβειας. Οι σχετικοί έλεγχοι που γίνεται σε ακόμη 5 πολυεθνικές εταιρείες εκ των οποίων δύο βρίσκονται αντιμέτωπες με τσουχτερά πρόστιμα- όπως έγινε και στις περιπτώσεις των πολυεθνικών P&G και Unilever που καλούνται να πληρώσουν από 1 εκατ. ευρώ η κάθε μία- ολοκληρώνονται.
Σημειώνεται ότι οι πολυεθνικοί όμιλοι καταναλωτικών προϊόντων ελέγχονται προκειμένου να δικαιολογήσουν την τιμολογιακή πολιτική τους και αν τηρείται η νομοθεσία που αποτρέπει αθέμιτη κερδοφορία. Σύμφωνα, δε, με πληροφορίες του ΑΠΕ- ΜΠΕ μπορεί σε P&G και Unilever τα πρόστιμα να αφορούσαν καθαριστικά και είδη προσωπικής υγιεινής, όμως τα πρόστιμα που «έρχονται» αφορούν τρόφιμα, όπου εστιάζεται σήμερα και το μεγαλύτερο πρόβλημα πληθωρισμού.
Τα πρόστιμα που επιβλήθηκαν στις δύο πολυεθνικές εταιρείες P&G και Unilever είναι τα αυστηρότερα που έχουν επιβληθεί και αυτό θα επαναληφθεί, εάν χρειαστεί, όπως διαμηνύει στην αγορά το υπουργείο Ανάπτυξης, υπενθυμίζοντας σχεδόν σε καθημερινή βάση ότι οι έλεγχοι είναι συνεχείς για όλο το εύρος προϊόντων και υπηρεσιών. Οι εν λόγω δύο πολυεθνικές έχουν τις ενστάσεις τους για τα πρόστιμα που τούς επιβλήθηκαν και ετοιμάζουν την υπερασπιστική γραμμή τους για να ακολουθήσουν τη νομική οδό (καταβάλλοντας ωστόσο το πρόστιμο) και ήδη έχουν προσλάβει μαθηματικούς και ειδικούς τεχνοκράτες για να ετοιμάσουν το «νομικό οπλοστάσιο τους», αμφισβητώντας τη μεθοδολογία που χρησιμοποιείται για τους ελέγχους.
Παράγοντες της αγοράς σχολιάζουν στο ΑΠΕ-ΜΠΕ πως όταν πλέον φτάσει στο ράφι ένα προϊόν είναι πολύ δυσκολότερο να συγκρατηθεί η ακρίβεια σε σχέση με την πάταξή της στα πρώτα στάδια ανάδυσής της. Ο έλεγχος και η λήψη μέτρων και αποφάσεων αποτελούν καθοριστικά στοιχεία όσο πιο γρήγορα ληφθούν (πχ για τις πρώτες ύλες, logistics, μεταφορικά κλπ), όπως σχολιάζουν οι ίδιοι παράγοντες. Δηλαδή, όπως ο επιχειρηματίας κάνει μια πρόβλεψη για το μέλλον για να υπολογίσει κόστη και κέρδη έτσι και οι ελεγκτικοί μηχανισμοί αντίστοιχα πρέπει να δείχνουν γρήγορα και αυστηρά αντανακλαστικά.
Το υπουργείο Ανάπτυξης πάντως – όπως έχει δηλώσει ο υπουργός Ανάπτυξης Κώστας Σκρέκας – περιμένει να διορθώσουν, άμεσα, τις τιμές στο ράφι οι εταιρείες στις οποίες επιβλήθηκαν τα πρόστιμα αλλά και να συμμετάσχουν με τα προϊόντα τους στην πρωτοβουλία “Μόνιμης Μείωσης Τιμής”. Η μία πολυεθνική εταιρεία ήδη ανακοίνωσε ότι συμμετέχει στην πρωτοβουλία, ενώ αναμένεται να συμμετάσχει και η δεύτερη. Τις επόμενες μέρες, δε, ο υπουργός αναμένεται να καλέσει σε συνάντηση τους εκπροσώπους των πολυεθνικών εταιρειών.
Γενικότερα, σε ότι αφορά στην πρωτοβουλία “Μόνιμη Μείωση Τιμής”, όπως γνωστοποίησε ο κ. Σκρέκας, ήδη ξεπεράστηκε ο στόχος που είχε τεθεί για τουλάχιστον 500 κωδικούς προϊόντων με μείωση τουλάχιστον 5% για τουλάχιστον 6 μήνες. Ο ίδιος έχει υπογραμμίσει ότι σταδιακά, με τις πρωτοβουλίες της κυβέρνησης, θα τονωθεί ο ανταγωνισμός και θα αρχίσουν να μειώνονται οι τιμές στο ράφι προς όφελος των νοικοκυριών.
ΚΕΠΕ: Είναι καιρός να δημιουργηθεί μια νέα «εργαλειοθήκη» με την επέκταση της εφαρμογής της και σε άλλους κλάδους της οικονομίας;
Την ίδια ώρα το Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών τονίζει στο τετραμηνιαίο περιοδικό του για τις οικονομικές εξελίξεις ότι, αποτελεσματικά μέτρα για τη ριζική αντιμετώπιση του πληθωρισμού αλλά και της ακρίβειας στην Ελλάδα είναι αυτά που ενισχύουν τη λειτουργία του ανταγωνισμού.
Όπως αναφέρεται, η επίμονη παρουσία του πληθωρισμού στην ελληνική οικονομία και η υψηλή ακρίβεια το ώθησαν να ελέγξει τα βασικά αίτιά τους. Από την ανάλυση προκύπτουν ενδείξεις ότι κατά την περίοδο 2021-2022, η οποία χαρακτηρίζεται από έντονες εξωγενείς πληθωριστικές πιέσεις κατά κύριο λόγο στον τομέα της ενέργειας, τα κέρδη αύξησαν τη συμβολή τους στις αυξήσεις των εγχώριων τιμών.
Επιπλέον, οι κινητήριες δυνάμεις της αύξησης των κερδών τροφοδοτήθηκαν από τις αυξήσεις στο καθαρό λειτουργικό πλεόνασμα των επιχειρήσεων και στο μοναδιαίο μεικτό εισόδημα. Οι συνθήκες αυτές παρέχουν ενδείξεις ότι οι επιχειρήσεις επέλεξαν να μην απορροφήσουν τις αυξήσεις στο κόστος ενέργειας μετακυλίοντάς το στις τιμές των προϊόντων και ταυτόχρονα ενίσχυσαν το καθαρό λειτουργικό τους πλεόνασμα.
Τα αποτελέσματα της ανάλυσης έρχονται να προστεθούν σε μια σειρά εργασιών για άλλες χώρες, την ευρωζώνη και τις ΗΠΑ. Στο φαινόμενο αυτό έχουν δοθεί διάφορες ερμηνείες. Κάποιες επιχειρήσεις ενδεχομένως αυξάνουν τις τιμές τους για να προστατεύσουν τα περιθώρια κέρδους τους.
Σύμφωνα με άλλη ερμηνεία, κάποιες επιχειρήσεις ενισχύουν τα περιθώρια κέρδους τους για να ανακτήσουν απώλειες προηγούμενων ετών. Άλλη πιθανή αιτία έγκειται στην προσπάθεια δημιουργίας «μαξιλαριών» σε ένα περιβάλλον υψηλής αβεβαιότητας. Τέλος, μια άλλη ερμηνεία εστιάζει στον «πληθωρισμό του πωλητή», δηλαδή στη δυνατότητα κάποιων εταιρειών με μεγάλο μερίδιο της αγοράς να αυξάνουν τις τιμές. Σε κάθε περίπτωση, το ζητούμενο είναι η ριζική αντιμετώπιση του πληθωρισμού και της ακρίβειας.
Όπως σημειώνει ο πρόεδρος του ΚΕΠΕ Παναγιώτης Λιαργκόβας «η κυβέρνηση έχει κατά καιρούς ανακοινώσει διάφορα μέτρα τόσο για την αντιστάθμιση των απωλειών στο βιοτικό επίπεδο των πολλών όσο και για τη μείωση των βασικών ειδών κατανάλωσης (π.χ. market pass, αυξήσεις μισθών και συντάξεων κ.ά). Μολονότι χρήσιμα, τα παραπάνω μέτρα δεν αρκούν για να επιφέρουν σημαντικό και μόνιμο κτύπημα στον πληθωρισμό και την ακρίβεια. Πιθανότατα αυτό οφείλεται στο ότι ο πρόσφατος πληθωρισμός συνδέεται με τη συμπεριφορά των επιχειρήσεων.
Αναπόφευκτα, σημειώνει το ΚΕΠΕ, επανέρχεται το ερώτημα εάν ο ανταγωνισμός στην Ελλάδα λειτουργεί αποτελεσματικά και εκπληρώνει το καθήκον του για αυτορρύθμιση σε μια αγορά που συχνά κυριαρχείται από μια μικρή ομάδα μονοψήφιων παικτών. Από πολλές απόψεις, η συγκέντρωση ενός κλάδου στα χέρια ενός πολύ μικρού αριθμού εταιρειών δεν είναι θετική για τους καταναλωτές.
Ο «πληθωρισμός απληστίας» τροφοδοτείται από ολιγοπώλια, των οποίων τα εγγενή χαρακτηριστικά περιλαμβάνουν περιορισμένο ανταγωνισμό, εμπόδια εισόδου, ακαμψία τιμών και «στρατηγική» συμπεριφορά των μελών τους για τη διατήρηση υψηλότερων τιμών και κερδών.
Συναφώς, αποτελεσματικά μέτρα για τη ριζική αντιμετώπιση του πληθωρισμού αλλά και της ακρίβειας στην Ελλάδα είναι αυτά που ενισχύουν τη λειτουργία του ανταγωνισμού. Στο παρελθόν (2012, 2014, 2016), η ενίσχυση της ανταγωνιστικής λειτουργίας των αγορών προωθήθηκε μέσω της «εργαλειοθήκης του ΟΟΣΑ». Η «εργαλειοθήκη του ΟΟΣΑ» εξέτασε τις συνθήκες ανταγωνισμού σε 13 τομείς της ελληνικής οικονομίας που αντιπροσώπευαν το 30,7% της ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας στη χώρα και το 35,2% της απασχόλησης, από τον τουρισμό έως το εμπόριο, τον κλάδο των τροφίμων και συγκεκριμένους κλάδους της μεταποίησης.
Έγινε αξιολόγηση 2.312 νόμων και κανονιστικών διατάξεων, εντοπίστηκαν 1.276 εξ αυτών που περιόριζαν τον ανταγωνισμό και διατυπώθηκαν 775 προτάσεις.
Το ΚΕΠΕ καταλήγει με ένα προβληματισμό, μήπως είναι καιρός σήμερα να δημιουργηθεί μια νέα «εργαλειοθήκη της Ελλάδας» με την επέκταση της εφαρμογής της και σε άλλους κλάδους της οικονομίας, για τους οποίους υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι δεν λειτουργεί ο ανταγωνισμός και εμποδίζεται η υγιής επιχειρηματικότητα;
στο 