«Ακίνητα: Προκλήσεις και Προοπτικές». H σημασία της βέλτιστης αξιοποίησης του real estate για την ενίσχυση της οικονομικής ανάπτυξης. Διεθνείς πρακτικές και εθνικές ευκαιρίες», ήταν το θέμα συζήτησης στο πρώτο πάνελ του 1ου Συνεδρίου Real Estate.
Των Δήμητρας Πανανού, Θάνου Μωριάτη
Στο πάνελ συμμετείχαν οι: Θεόδωρος Μητράκος, Διευθυντής και π. Υποδιοικητής της ΤτΕ, Γρηγόρης Δ. Δημητριάδης, Διευθύνων Σύμβουλος & Εκτελεστικό Μέλος ΔΣ Υπερταμείου, Δρ. Αριστοτέλης Καρυτινός, Διευθύνων Σύμβουλος Prodea Investments, Παναγιώτης Μπαλωμένος, Εντεταλμένος Σύμβουλος και Εκτελών Χρέη Διευθύνοντος Συμβούλου, ΕΤΑΔ. Ενώ, τον συντονισμό της συζήτησης είχε ο διευθυντής σύνταξης της Realnews, Κωνσταντίνος Ρομποτής.
Αναφερόμενος στη συμβολή του Real Estate στην ανάπτυξη και προοπτική της ελληνικής οικονομίας, ο Θεόδωρος Μητράκος ανέφερε ότι «η αγορά ακινήτων έχει αποδειχθεί ατμομηχανή ανάπτυξης. Φαίνεται η πολύ ισχυρή συσχέτιση της ανάπτυξης αγοράς ακινήτων με την οικονομία. Είδαμε μια μεγάλη ύφεση με -25% στο ΑΕΠ και μεγάλη βύθιση στην αγορά ακινήτων και είδαμε σχεδόν -80% σε μερικές περιπτώσεις. Τώρα ποιο είναι το αίτιο και ποιο το αιτιατό; Ακόμα, ο κλάδος του Real Estate βρίσκεται περίπου στο 1/3 σε βασικές μεταβλητές με εκεί που είχε φτάσει πριν την κρίση. Είχε φτάσει τους 500.000 πρωτογενώς άμεσα εργαζόμενους και τώρα είναι στους 150.000. Υπάρχει σημαντικό περιθώριο ανάπτυξης. Η προσφορά για ποιοτικό καλό προϊόν είναι περιορισμένη. Έχουμε μια μεγάλη ανάγκη που πρέπει να καλυφθεί τα επόμενα χρόνια. Η πράσινη μετάβαση δημιουργεί μεγάλη ζήτηση στην αγορά ακινήτων».
Παίρνοντας τον λόγο ο Γρηγόρης Δ. Δημητριάδης σχολίασε το Real Estate είναι ένας δείκτης για το κατά πόσο προχωράει η οικονομία μας θετικά ή όχι. «Είναι πολύ σημαντική η ανάπτυξη του τομέα αυτού στη χώρα μας. Στον τουρισμό φαίνεται να έχουμε μια ισχυρή τουριστική ανάπτυξη και για τα επόμενα χρόνια και αυτό φαίνεται από τις υποδομές που κατασκευάζονται, όπως αεροδρόμια, ξενοδοχεία κ.α. Υπάρχει ανάγκη για σύγχρονα κτίρια που θα είναι και «πράσινα». Αντίστοιχα στο οικιστικό κομμάτι και εκεί υπάρχει ανάγκη για βιοκλιματικά κτίρια. Πρέπει να έχουμε ενεργειακή αναβάθμιση αυτών των κτιρίων, ένας μοχλός που θα προχωρήσει».
Από την πλευρά του ο Δρ. Αριστοτέλης Καρυτινός σημείωσε ότι «για πρώτη φορά ίσως το ελληνικό Real Estate αρχίζει και γίνεται εξαγωγικός κλάδος. Σήμερα ο μεγαλύτερος μας εξαγωγικός κλάδος είναι ο τουρισμός. Το Real Estate απευθυνόταν σε Έλληνες, τώρα για πρώτη φορά που απευθύνεται σε ξένους. Είναι μια τάση καινούργια που θα βοηθήσει πολύ τη χώρα. Στην Ελλάδα έχουμε ένα πεπαλαιωμένο Real Estate και τώρα περνάμε στην εποχή που πρέπει να το εκσυγχρονίσουμε αλλιώς δεν θα έχουμε Real Estate. Πρώτα στο εμπορικό κομμάτι και μετά στην κατοικία».
«Η ελληνική οικονομία βρίσκεται σε τροχιά σταθερής ανάπτυξης και αυτό προκύπτει μελετώντας τους βασικούς της δείκτες. Η ελληνική κτηματαγορά βρίσκεται σε φάση δυναμικής ανάπτυξης», επεσήμανε στην αρχή της ομιλίας του ο Παναγιώτης Μπαλωμένος.
Όπως είπε: «Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η σύνδεση της αγοράς ακινήτων με την ευρύτερη οικονομία στο παραλιακό μέτωπο. Μεγάλες επενδύσεις πραγματοποιούνται και σχεδιάζονται. Η ΕΤΑΔ με χαρά συμμετέχει σ’ αυτές. Με τον ποδηλατόδρομο και τον πεζόδρομο από τον δήμο Καλλιθέας έως τον δήμο Βούλας. Μια επένδυση 25 εκατομμυρίων που χρηματοδοτείται από το ταμείο ανάπτυξης. Η ΕΤΑΔ επίσης συμμετέχει στο παραλιακό μέτωπο μέσω διαγωνιστική διαδικασίας με δυο ακίνητα της στην Ακτή Βουλιαγμένης και στο γήπεδο του ταε κβο ντο. Συμμετέχουμε επίσης σ’ αυτή την ανάπτυξη του παραλιακού μετώπου και με την πώληση τμήματος του ναυπηγείου Σκαραμαγκά».
Στον δεύτερο κύκλο συζήτησης σχετικά με την τρέχουσα συγκυρία και τις συνθήκες που επικρατούν σήμερα στην αγορά, ο κ. Μητράκος σχολίασε ότι «καταγράφεται ένας ισχυρός δυναμισμός και ένας υψηλός ρυθμός ανάπτυξης και αύξησης των τιμών. Το επίπεδο των τιμών σε σχέση με τα προ κρίσης επίπεδα είναι ακόμα χαμηλό. Η αύξηση των επιτοκίων αλλάζει τα δεδομένα. Επενδυτικά σχέδια αναμένουν ένα συγκεκριμένο κέρδος».
Ο κ. Δημητριάδης αναφέρθηκε στο θέμα των επιτοκίων λέγοντας: «Υπάρχει όντως το θέμα με τα επιτόκια. Αυτό προέρχεται και από την επιρροή που είχε ο πόλεμος στην Ουκρανία. Απ’ οτι βλέπουμε από τη FED τους επόμενους μήνες θα υπάρχει μια σταθεροποίηση στις πληθωριστικές πιέσεις. Όσο υπάρχουν αυτά τα επιτόκια και αυτή η αβεβαιότητα, η βάση είναι ότι έχουμε ακόμα περιθώριο. Ανεξαρτήτως εκλογικού αποτελέσματος στη χώρα μας θα υπάρξει σταθερότητα. Οι πολιτικές δυνάμεις ξέρουν ότι πρέπει να πορευτούμε σε συγκεκριμένο δρόμο και υπάρχουν και οι ευρωπαϊκοί θεσμοί. Από την άλλη είναι και μια περίοδος που θα μπορούσαμε και ως υπερταμείο να κάνουμε μια δουλειά βάσης για να αξιοποιήσουμε κάποια πράγματα».
Από την πλευρά του ο κ. Καρυτινός σχολίασε ότι αναμφίβολα τα υψηλά επιτόκια έχουν δυσμενή επίπτωση τόσο στο εμπορικό Real Estate όσο και στην κατοικία. «Στο εμπορικό Real Estate οι εκτιμήσεις και τα αναμενόμενα returns ωθούν τους επενδυτές στο να ψάχνουν χαμηλότερες τιμές. Γενικότερα αυτή η περίοδος δεν είναι η ιδανική. Η χώρα μας βρίσκεται σε πολύ καλύτερη κατάσταση από τις περισσότερες. Αυτή είναι μια γενική παρατήρηση. Οι περισσότερες εταιρείες αυτή την στιγμή κοιτούν πρώτα να θωρακιστούν από πλευράς βιωσιμότητας σε σχέση με την επιθετικότητα που είχαν μέχρι τώρα για την ανάπτυξη τους».
Αναφερόμενος στη συνέχεια στον υψηλό πληθωρισμό, τα υψηλά επιτόκια και την αστάθεια, ο κ. Μπαλωμένος σχολίασε ότι «τώρα υπάρχει και η απορία για το αν υπάρχει καη χρηματοπιστωτική αστάθεια. Οι επενδυτές διερευνούν παρακολουθούν, δεν είναι βέβαιο εάν μπορούν να προβλέψει τι θα επακολουθήσει. Έχουν ήδη αρχίσει να πραγματοποιούνται μεγάλα έργα».
Αναφορικά με το τι πρέπει να περιμένουμε στο μέλλον ο κ. Μητράκος αναφέρθηκε στις μεταρρυθμίσεις που πρέπει να γίνουν ώστε να διευκολυνθούν οι συναλλαγές, ενώ ο κ. Δημητριάδης είπε ότι «οι τάσεις είναι συγκεκριμένες και προς την πράσινη κατεύθυνση και εκεί βλέπουμε ότι κατευθύνονται αρκετά οι επενδύσεις που υπάρχουν και συνεχίζονται».
Ο κ. Καρυτινός μίλησε για το λεγόμενο Affordable housing που χρειάζεται στις μεγάλες πόλεις. Παράλληλα, ο κ. Μπαλωμένος μίλησε για τα ακίνητα που βγαίνουν σε αξιοποίηση. «Μέσα στο 2023 σκοπεύουμε να βγουν σε αξιοποίηση 650 ακίνητα Έχουμε παθογένειες στο μητρώο μας, είναι δύσκολη η διαδικασία της ωρίμανσης, αλλά είμαστε αισιόδοξοι. Η ΕΤΑΔ στο άμεσο μέλλον θα έχει έτοιμο ένα πενταετές στρατηγικό πλάνο και θα ενσωματώσει κατευθύνσεις και πρακτικές ταχύτερης ωρίμανσης της ακίνητης περιουσίας της. Θέλουμε τα επόμενα χρόνια να μας βρουν ως μια εταιρεία πιο ευέλικτη και πιο αξιόπιστη που θα μπορεί να προσφέρει στην κοινωνία το καλύτερο που μπορεί».
στο 