Παραμένουν σημαντικά χαμηλότερες οι
τιμές του τυπικού καλαθιού στα ελληνικά σουπερμάρκετ σε σχέση με Αγγλία,
Ισπανία και Πορτογαλία, όπως προκύπτει από σχετικά στοιχεία της έκθεσης του Ινστιτούτου Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών
(ΙΕΛΚΑ) του Σεπτεμβρίου του 2020. Τα αποτελέσματα της έρευνας βασίζονται σε τιμές 20 υποκατηγοριών προϊόντων που
συνθέτουν ένα τυπικό καλάθι αγορών. Αυτές οι υποκατηγορίες προϊόντων εξετάζονται
από ένα σημαντικό δείγμα πάνω από 2.000 τιμών
προϊόντων και 20 διαφορετικές αλυσίδες σουπερμάρκετ στις τέσσερις χώρες
συνολικά για να υπολογισθούν οι μέσες τιμές, με δειγματοληψίες από έγκυρα site σύγκρισης τιμών σε Ελλάδα και εξωτερικό, αλλά και από
αλυσίδες σουπερμάρκετ. Τα στοιχεία περιλαμβάνουν τόσο τιμές προϊόντων σε
προσφορά, όσο και προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας σε κάθε χώρα.
Η σύγκριση των μέσων τιμών των καλαθιών δείχνει ότι και οι τρεις χώρες έχουν
σημαντικά ακριβότερο μέσο καλάθι από την Ελλάδα, 12% η Ισπανία, 17% η Αγγλία, 9%
η Πορτογαλία. Η εικόνα των αποτελεσμάτων αλλάζει σημαντικά όταν αφαιρέσουμε
τον αναλογούντα ΦΠΑ ανά χώρα για να γίνουν αντιληπτές τις πραγματικές τιμές των
προϊόντων σουπερμάρκετ. Η σύγκριση των καλαθιών σε αυτή την περίπτωση (σχήμα 1)
δείχνει ότι οι τέσσερις χώρες έχουν ακόμα πιο ακριβό μέσο καλάθι από την Ελλάδα,
η Ισπανία κατά 19%, η Αγγλία κατά 26%
και η Πορτογαλία κατά 10% Αυτό είναι αποτέλεσμα της διαφοράς που έχει ο
χαμηλός ΦΠΑ ανά χώρα (πρόκειται για τον ΦΠΑ που αναφέρεται σε τρόφιμα και
ποτά). Στην Ελλάδα αυτός ο ΦΠΑ είναι 13% και 24% για συγκεκριμένες κατηγορίες
προϊόντων, κάποιες από τις οποίες συμμετέχουν στο δείγμα της έρευνας, όπως
είναι τα έλαια, ο καφές, τα γλυκά, τα σνακς και τα αρτοποιήματα. Ο ΦΠΑ είναι
σημαντικά υψηλότερος από την Αγγλία (0%) και τη Γαλλία (10% και 5,5%), την
Ισπανία (10% και 4%), την Πορτογαλία (13% και 6%), αλλά και τις περισσότερες
χώρες της ΕΕ. Η βασική διαφορά είναι ότι τρόφιμα που στην Ελλάδα υπάγονται στον
υψηλό συντελεστή ΦΠΑ με 24% στις υπόλοιπες χώρες υπάγονται στον χαμηλό
συντελεστή ΦΠΑ, ο οποίος είναι και χαμηλότερος του ελληνικού με 6%, 5,5%, 4% ή
ακόμα και 0%. Σημειώνεται ότι η εισαγωγή ειδικών φόρων κατανάλωσης (π.χ. καφές)
δεν είναι δυνατόν να συνυπολογιστεί στα παραπάνω στοιχεία.
Το γενικό συμπέρασμα που προκύπτει από την παραπάνω
ανάλυση είναι ότι το οργανωμένο ελληνικό λιανεμπόριο τροφίμων (σουπερμάρκετ)
παρέχει στους Έλληνες καταναλωτές πρόσβαση σε προϊόντα για το τυπικό του καλάθι
με κατά μέσο όρο σε χαμηλότερη τιμή (ακόμα και στα φθηνά προϊόντα των τυπικών
20 κατηγοριών), που είναι αποτέλεσμα της οργανωμένης προσπάθειας των
προμηθευτών και των λιανεμπόρων για συγκράτηση των τιμών τα τελευταία χρόνια. Η τάση αυτή με μικρές διακυμάνσεις είναι
διαχρονική την τελευταία 8ετία που πραγματοποιείται η συγκεκριμένη έρευνα
από το ΙΕΛΚΑ. Η διαχρονική σύγκριση τιμών με το εξωτερικό δείχνει ότι τα
τελευταία χρόνια η Ελλάδα συνεχώς έχει φθηνότερο καλάθι από τις συγκρινόμενες
χώρες με διακυμάνσεις οι οποίες δεν αλλάζουν το αποτελέσμα της ανάλυσης.
Σημειώνεται ότι πέρα από τον ΦΠΑ
παράγοντες που θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη όταν συγκρίνονται τιμές ανάμεσα
σε διαφορετικές χώρες είναι:
-Η απόσταση της χώρας από τα παραγωγικά κέντρα της κεντρικής και δυτικής
Ευρώπης και τα αντίστοιχα κόστη
-Η πολυπλοκότητα της γεωγραφίας της κάθε χώρας (π.χ. οδικό δίκτυο, νησιά
κλπ)
-Το μέγεθος της αγοράς και αντίστοιχες οικονομίες κλίμακας στις προμήθειες
των προϊόντων
-Το ισοζύγιο εξαγωγών-εισαγωγών σε σχέση με τα τρόφιμα και τις πρώτες ύλες
παρασκευής του
-Τα διάφορα κόστη παραγωγής (ενέργεια, πρώτες ύλες, μισθολογικό κόστος,
χρηματοοικονομικό κόστος, γραφειοκρατία)
-Η παραγωγικότητα της βιομηχανίας και του λιανεμπορίου σε κάθε χώρα
Οι καταναλωτικές συνήθειες και η αγοραστική δυνατότητα σε κάθε χώρα
- Το ύψος της φορολογίας σε κάθε χώρα
Τα δεδομένα τιμών υπολογίζονται από γνωστά παρατηρητήρια
τιμών των χωρών που εξετάστηκαν και για την Ελλάδα στα πρωτογενή δεδομένα από
τιμοληψίες σε μεγάλες αλυσίδες σουπερμάρκετ. Τα κριτήρια επιλογής των προϊόντων
στο καλάθι ήταν ένας συνδυασμός αντίστοιχων χρησιμοποιούμενων καλαθιών για
εκτίμηση στο εξωτερικό, καθώς και κοινής διαθεσιμότητας στοιχείων τιμών στις
χώρες που εξετάσθηκαν. Σε κάθε νέα μέτρηση ανανεώνεται το δείγμα των κωδικών
που μετρούνται και ανάλογα τη διαθεσιμότητα επιλέγονται διαφορετικές ποσότητες
προϊόντων.
Τα στοιχεία προέρχονται από τις παρακάτω αλυσίδες
σουπερμάρκετ:
- Ελλάδα: Σκλαβενίτης, ΑΒ Βασιλόπουλος, My Market, Μασούτης, Γαλαξίας, Market In, Χαλκιαδάκης
- Αγγλία: Tesco, Asda, Sainsbury’s,
Morrisons, Waitrose, Ocado - Ισπανία: Eroski, Mercadona, El
Corte Inglés, Carrefour, Dia - Πορτογαλία: Pingo Doce, El Corte Inglés,
Intermarché, Continente, Salgo, Apolonia, E.Leclerc
Τα κριτήρια επιλογής των προϊόντων στο καλάθι ήταν ένας
συνδυασμός αντίστοιχων χρησιμοποιούμενων καλαθιών για εκτίμηση στο εξωτερικό,
καθώς και κοινής διαθεσιμότητας στοιχείων τιμών στις χώρες που εξετάσθηκαν. Σε
κάθε νέα μέτρηση ανανεώνεται το δείγμα των κωδικών που μετρώνται και ανάλογα τη
διαθεσιμότητα επιλέγονται διαφορετικές ποσότητες προϊόντων.
στο 