Μαύρη εργασία ή μαθήματα γερμανικών: Ο πρώτος χρόνος των Σύρων προσφύγων στη Γερμανία

Η επιστολή έφτασε στις 30 Ιουλίου 2016. Ο Άχμαντ Λαμπαμπίντι, 23 ετών, φοιτητής οικονομικών στη Δαμασκό, ζήτησε τη βοήθεια ενός εθελοντή για να καταλάβει ότι στην επιστολή έγραφε ότι οι γερμανικές αρχές του έδωσαν το καθεστώς του πρόσφυγα και άρα άδεια παραμονής για τρία χρόνια.

Χαμογέλασε, για πρώτη φορά από τις 18 Νοεμβρίου 2015, όταν φίλησε για τελευταία φορά τους γονείς του στη Συρία προτού ξεκινήσει το ταξίδι του για την Ευρώπη.

«Έχασα τα πάντα στη Συρία, το σπίτι μου, τους φίλους μου και το πανεπιστήμιό μου, οπότε ονειρεύομαι να ξαναφτιάξω τη ζωή μου εδώ», εξήγησε ο νεαρός άνδρας.

Μαθήματα γερμανικών, ώρες στη βιβλιοθήκη και συζητήσεις με έναν Γερμανό: «Έχω να μάθω πάρα πολλά ακόμη εδώ, είναι ένας καινούργιος κόσμος», εκτίμησε ο Άχμαντ, ο οποίος είναι αποφασισμένος να ενσωματωθεί στη γερμανική κοινωνία. Θέλει μάλιστα να επιστρέψει στο πανεπιστήμιο μόλις το επίπεδο των γερμανικών του του το επιτρέψει και να βρει δουλειά, «οποιαδήποτε», για να χρηματοδοτήσει τις σπουδές του.

Όμως με 890.000 πρόσφυγες και μετανάστες να έχουν φτάσει στη χώρα το 2015, αριθμός ρεκόρ, οι γερμανικές αρχές δεν καταφέρνουν πάντα να διασφαλίσουν τις συνθήκες για την επιτυχημένη ένταξή τους. Και οι υποθέσεις συσσωρεύονται: 200.000 με 250.000 αιτήσεις για την παροχή ασύλου δεν θα μπορέσουν να τύχουν επεξεργασίας φέτος.

Σύμφωνα με τον καθηγητή Χέρμπερτ Μπρίκερ του Ινστιτούτου Ερευνών για την Αγορά Εργασίας (IAB), μόνο 30.000 με 50.000 πρόσφυγες που έφτασαν στη Γερμανία πέρυσι βρήκαν εργασία και μόλις 160.000 μια θέση στα «μαθήματα ενσωμάτωσης», την ώρα που η εκμάθηση γερμανικών είναι «το κλειδί» για μια επιτυχημένη είσοδο στην αγορά εργασίας.

Γι’ αυτό τον λόγο ο Άχμεντ Ντ., ένας 36χρονος Παλαιστίνιος από τη Συρία χωρίς δίπλωμα και χωρίς πραγματικά προσόντα ο οποίος ζούσε κάνοντας μικροδουλειές στη Δαμασκό προτού περάσει ένα διάστημα σε καταυλισμό προσφύγων στην Ιορδανία, δεν έχει μάθει λέξη γερμανικά.

Ένας Ιρακινός συγκάτοικός του τον βοηθά στις καθημερινές του συναναστροφές, αλλά και για να αντιμετωπίσει τη γερμανική γραφειοκρατία. Παρόλο που έλαβε άδεια παραμονής τριών ετών, περνά τον χρόνο του στο κέντρο υποδοχής καθώς δεν διαθέτει προσόντα.

Σύμφωνα με μία από τις κοινωνικές λειτουργούς του κέντρου υποδοχής, το χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης πολλών προσφύγων αποτελεί σημαντική τροχοπέδη. «Κάποιοι είναι αναλφάβητοι. Πώς να τους διδάξεις μια ξένη γλώσσα όταν δεν γνωρίζουν ούτε να διαβάζουν ούτε να γράφουν;» διερωτάται η νεαρή γυναίκα.

Όπως αναφέρει το IAB, το 35% των προσφύγων και των μεταναστών που ήρθαν το 2015 στη Γερμανία έχουν ολοκληρώσει τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, το 25% έχουν ολοκληρώσει μόνο την πρωτοβάθμια, ενώ το 10% δεν έχουν πάει καθόλου σχολείο.

Παρά την άδεια παραμονής ο Άχμεντ Ντ. αναγκάστηκε να στραφεί στη μαύρη εργασία. Έχει γίνει ο άνθρωπος για όλες τις δουλειές, πληρώνεται με την ώρα χωρίς ασφάλεια, με κίνδυνο να τον εξαπατήσουν.

«Δούλευα δύο εβδομάδες και ο άνδρας που μου βρήκε τη δουλειά τελικά εξαφανίστηκε χωρίς ποτέ να πληρωθώ», διηγείται ο ίδιος.

Μπροστά στις δυσκολίες η Γερμανίδα καγκελάριος Άγγελα Μέρκελ ζήτησε πρόσφατα από τις μεγάλες εταιρείες να κάνουν περισσότερα για την ενσωμάτωση των προσφύγων στην αγορά εργασίας, όμως η διαδικασία αναμένεται να είναι μακρά.

Και από την άποψη της στέγασης, όλα είναι προσωρινά. Ο Άχμαντ και ο Άχμεντ πέρασαν τους εννέα πρώτους μήνες παραμονής τους στη Γερμανία σε ένα γυμναστήριο. Έμεναν δύο άτομα σε κάθε «δωμάτιο»: ένας χώρος κάτω από την μπασκέτα, που ξεχώριζε από τους άλλους με ένα πλαστικό διαχωριστικό. Στον χώρο υπήρχαν τρία κοινά ντους για 148 ανθρώπους. Από τον Σεπτέμβριο ζουν σε ένα ανακαινισμένο κτίριο, όμως η αβεβαιότητα παραμένει.

Ο Άχμαντ Λαμπαμπίντι έψαχνε απεγνωσμένα όλο το καλοκαίρι για ένα μικρό διαμέρισμα. Οι αρχές του Βερολίνου προτίθενται να του δίνουν 364 ευρώ για το ενοίκιό του, όμως «έστειλα 200 μέιλ και κανείς δεν θέλει να νοικιάσει σε πρόσφυγες».