Γαβρίλης: Προ των πυλών η μεγαλύτερη περιβαλλοντική κρίση στην Αττική

Σε συνέντευξη του στο ΑΠΕ- ΜΠΕ, ο αντιπεριφερειάρχης Πειραιά Γιώργος Γαβρίλης ξεκαθαρίζει ότι η χωματερή της Φυλής, στην οποία καταλήγουν σχεδόν δύο εκατομμύρια τόνοι σκουπιδιών κάθε χρόνο, δεν μπορεί πλέον να δεχθεί άλλα απορρίμματα. Κανείς όμως δεν έχει κάνει το παραμικρό εδώ και πολλές δεκαετίες, με αποτέλεσμα σήμερα, το πρόβλημα της διαχείρισης των σκουπιδιών να έχει μετατραπεί σε ένα πολυσύνθετο πρόβλημα, με θύματα τους πολίτες και το περιβάλλον.

«Εδώ και δεκαετίες η χωματερή της Φυλής αντιπροσώπευε το κυρίαρχο μοντέλο διαχείρισης των απορριμμάτων αν και όλοι αναγνώριζαν ότι η λειτουργία της συνιστά ένα διαρκές περιβαλλοντικό και οικονομικό έγκλημα. Περιβαλλοντικό έγκλημα γιατί υποβαθμίζει την ποιότητα ζωής όλου του Λεκανοπεδίου και αναπαράγει την πιο αντιδραστική αντίληψη που θέλει κάθε οχλούσα χρήση να ξορκίζεται και να μεταφέρεται στην αυλή του γείτονα. Οικονομικό έγκλημα γιατί πίσω από τις χωματερές οργανώνονται διάφορα μικρά και μεγάλα συμφέροντα, που απομυζούν για δεκαετίες εθνικούς και ευρωπαϊκούς πόρους. Αυτός ο φαύλος κύκλος μπορεί και πρέπει να σπάσει, κι αυτό πρωτίστως είναι πολιτική επιλογή», υποστηρίζει ο αντιπεριφερειάρχης Πειραιά.

Τα επόμενα χρόνια, όπως εξηγεί στο ΑΠΕ- ΜΠΕ, ο κ. Γαβρίλης, ο κίνδυνος να βρεθούμε μπροστά σε μια μεγάλη περιβαλλοντική κρίση στο Λεκανοπέδιo, είναι πολύ πιθανός. «Η Φυλή θα εξαντληθεί τους επόμενους 25 μήνες και τότε πρέπει να κλείσει. Αν λοιπόν δεν προχωρήσουμε αποφασιστικά στην υλοποίηση του νέου σχεδιασμού τότε θα βρεθούμε σε δύσκολη θέση και- ας μην έχουμε αυταπάτες- οικονομικές και πολιτικές δυνάμεις που καραδοκούν, θα επιχειρήσουν να πάρουν τη ρεβάνς επαναφέροντας τα φαραωνικά σχέδια με κέντρο και πάλι τη Φυλή και με τη σφραγίδα της ιδιωτικοποίησης», αναφέρει χαρακτηριστικά ο αντιπεριφερειάρχης Πειραιά.

Το νέο Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης απορριμμάτων

Το νέο Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης απορριμμάτων το οποίο ψηφίστηκε το 2015, βασίζεται σε δύο βασικές παραδοχές: α) την αποκεντρωμένη διαχείριση σε μικρές μονάδες και β) τη διασφάλιση του δημόσιου χαρακτήρα της διαχείρισης. Επίσης, για πρώτη φορά δίνεται προτεραιότητα στην ανακύκλωση, δηλαδή στην προσπάθεια να μειωθεί ο όγκος των απορριμμάτων που θα οδηγείται σε ταφή.

«Είναι ένα σχέδιο που κινείται στην αντίθετη κατεύθυνση από το κυρίαρχο μοντέλο των ΣΔΙΤ, γι’ αυτό και συναντά πολλαπλά εμπόδια», υποστηρίζει ο αντιπεριφερειάρχης, ενώ υπενθυμίζει ότι οι αρχικές διακηρύξεις της κυβέρνησης, σήμερα έχουν ξεχαστεί και ήδη στις 7 από τις 13 Περιφέρειες της χώρας η διαχείριση των απορριμμάτων παραδόθηκε στους ιδιώτες.

«Στην Αττική όσοι πιστεύουν στο νέο σχεδιασμό, οφείλουν χωρίς προσχήματα και ανέξοδους ανταγωνισμούς να συγκροτήσουν μία νέα συμμαχία ικανή να κατοχυρώσει την υλοποίησή του. Κι αυτή να δώσει μέχρι το τέλος μια μάχη που πρέπει να κερδηθεί. Να αποτρέψει αστοχίες, λαθεμένες επιλογές, καθυστερήσεις και να προχωρήσει άμεσα και αποφασιστικά στα επόμενα βήματα, χωρίς να μετατρέπεται σε διαχειριστή τετελεσμένων αποφάσεων. Είναι προφανές ότι θα συναντήσει, πολλές αντιδράσεις. Μικροπολιτικές σκοπιμότητες, οικονομικά συμφέροντα, καθυστερήσεις, την αδράνεια πολλών παραγόντων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. H Περιφέρεια Αττικής, λόγω μεγέθους και συμβολισμού πρέπει να δώσει, τελικά, τον τόνο και το στίγμα στο θέμα της διαχείρισης των απορριμμάτων», αναφέρει με νόημα ο κ. Γαβρίλης.

Τι πρέπει να γίνει;

Η Περιφέρεια Αττικής έχει ψηφίσει το νέο περιφερειακό σχεδιασμό διαχείρισης απορριμμάτων, ο οποίος κινείται στην κατεύθυνση της εξυπηρέτησης του δημόσιου χαρακτήρα της διαχείρισης αποβλήτων. «Ωστόσο», όπως αναφέρει στο ΑΠΕ- ΜΠΕ, ο κ. Γαβρίλης, «το σχέδιο παραμένει ατελές, καθώς δεν έχουν προχωρήσει οι αναγκαίες χωροθετήσεις, οι οποίες εάν δεν προχωρήσουν άμεσα και κυρίως με κοινωνικά δίκαιο τρόπο το όλο σχέδιο υπονομεύεται».

Και εξηγεί ότι «για να προχωρήσει η υλοποίηση, με κοινωνικές συμμαχίες, κοινωνική ανοχή και κατανόηση και για να σπάσει η κρούστα της αντίδρασης και του μικροσυμφέροντος χρειάζεται να πληρούνται τρεις σημαντικές προϋποθέσεις:

1. Όλες οι πλευρές να αναλάβουν το μέρος της ευθύνης που τους αναλογεί, χωρίς υπεκφυγές και πολιτικούς εξυπνακισμούς.

2. Οι χωροθετήσεις να γίνουν στο σύνολό τους, εξασφαλίζοντας ότι οι μονάδες θα είναι αποκεντρωμένες, με όρους κοινωνικής δικαιοσύνης και θα πληρούνται πληθυσμιακά, περιβαλλοντικά και εν γένει επιστημονικά κριτήρια, χωρίς επιλεκτικές εξαιρέσεις. Σε αντίθετη περίπτωση θα οδηγηθούμε σε μια επανάληψη από το χθες, με κάποιες βελτιώσεις ενός δήθεν δικαιότερου σχεδίου.

3. Να προχωρήσει η πολιτική ηγεσία στις κατάλληλες νομοθετικές ρυθμίσεις και να αναζητηθούν οι αναγκαίες χρηματοδοτήσεις.

Θα πρέπει, λοιπόν, το σχέδιο για να είναι ζωντανό και για να κατακτά βήματα προς την ολοκλήρωση πρέπει να αποτελεί προϊόν συλλογικής συνεννόησης και να υιοθετεί τις βασικές παραδοχές ενός εναλλακτικού, αποκεντρωμένου σχεδίου διαχείρισης απορριμμάτων. Σε αυτή τη φάση εφαρμογής ενός τέτοιου σχεδίου που επί της αρχής το έχει αποδεχτεί η τοπική αυτοδιοίκηση, οφείλει να τοποθετηθεί απέναντι στο κρίσιμο θέμα των χωροθετήσεων, πως, δηλαδή, θα περάσουμε από τα εύκολα ‘όχι’ παντού, στα δύσκολα και συγκεκριμένα ‘ναι’», υποστηρίζει ο αντιπεριφερειάρχης Πειραιά.

«Τοπική αυτοδιοίκηση και νόμος Καλλικράτη»

Ερωτώμενος για την Τοπική Αυτοδιοίκηση και το νόμο Καλλικράτη, ο αντιπεριφερειάρχης Πειραιά, εξηγεί ότι «ο ‘Καλλικράτης’ σχεδιάστηκε εξ αρχής στα μέτρα των νεοφιλελεύθερων αντιλήψεων του ‘λιγότερου’ και ‘μικρότερου’ κράτους, ενώ συμβολίζει το τέλος του κράτους πρόνοιας, του κοινωνικού κράτους».

«Έτσι», όπως σημειώνει, «διαμορφώθηκε ένα δυσλειτουργικό, αντιφατικό μοντέλο και σε συνδυασμό με τις μνημονιακές πολιτικές, μέσα στις οποίες ξεκίνησε να εφαρμόζεται, έφερε την Αυτοδιοίκηση σε εξαιρετικά δυσμενή θέση με μειωμένους πόρους, ελλείψεις σε προσωπικό και χαμηλή εκτελεστική ικανότητα. Γι’ αυτό, θεωρώ ότι πρέπει επειγόντως να διαμορφωθεί ένα νέο θεσμικό πλαίσιο για την Αυτοδιοίκηση, που σε κάθε περίπτωση θα την βγάλει από τη νοσηρότητα της γραφειοκρατίας και της ακαμψίας», τονίζει στη συνέντευξή του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Γαβρίλης.

Η Αυτοδιοίκηση στη σημερινή εποχή

Σύμφωνα με τον αντιπεριφερειάρχη Πειραιά Γιώργο Γαβρίλη, υπάρχει ένα αφετηριακό ερώτημα, που υπό τις παρούσες συνθήκες τίθεται ακόμα πιο επιτακτικά: «Αναγνωρίζει η αιρετή Αυτοδιοίκηση στον εαυτό της ότι συνιστά μια ισχυρή κοινωνικοπολιτική οντότητα κι όχι έναν ουδέτερο, άοσμο, άχρωμο μηχανισμό;» .

«Αν», όπως λέει στο ΑΠΕ- ΜΠΕ, «η απάντηση είναι καταφατική τότε η Αυτοδιοίκηση πρέπει με σαφήνεια να χαράξει διαχωριστικές γραμμές με τις εφαρμοζόμενες μνημονιακές πολιτικές. Να σπάσει η αφωνία, να πάρει θέση σε όλα τα κρίσιμα θέματα, που καθορίζουν τη ζωή των πολιτών, π.χ. ιδιωτικοποίηση νερού κ.α

Δυστυχώς, όμως, μέχρι σήμερα ο δημόσιος λόγος που διατυπώνεται από μεγάλη μερίδα αιρετών, που διαμορφώνει την θεσμική εκπροσώπηση της Αυτοδιοίκησης, δείχνει ν’ αγνοεί την πραγματικότητα, σα να ζει σε άλλη χώρα…

Η Τοπική Αυτοδιοίκηση πρέπει να σηματοδοτεί ένα διαφορετικό πολιτικό παράδειγμα. Χωρίς εύκολες και απερίσκεπτες στοιχίσεις κυρίως πίσω από κυβερνήσεις αλλά και κόμματα, χωρίς ετεροκαθορισμούς, που μετατρέπουν την Αυτοδιοίκηση σε υποκατάστατό τους και τελικά απομειώνουν την πολιτική ικανότητά της και την αξιοπιστία.

Σήμερα, η Αυτοδιοίκηση, πρέπει να επεξεργαστεί ένα νέο πρόγραμμα οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης που θα λειτουργεί ως αντίβαρο στο μνημονιακό σχέδιο και με βάση αυτό- το νέο πρόγραμμα- να ορίσει τη δική της ατζέντα καθορίζοντας προτεραιότητες και ιεραρχήσεις. Να κατοχυρώσει την παρουσία της μακριά από τη διαμεσολάβιση των διαφόρων παραγόντων, να ανοίξει μέτωπα, να πάρει πρωτοβουλίες και να οργανώσει δράσεις απέναντι στις εφαρμοζόμενες πολιτικές και τις επιπτώσεις τους.

Και έρχομαι στο δικό μας παράδειγμα, της πλειοψηφούσας παράταξης της Περιφέρειας Αττικής, για την οποία η υλοποίηση των προγραμματικών δεσμεύσεων αποτελεί συλλογική αλλά και προσωπική δέσμευση, ανεξάρτητα των πολιτικών και κομματικών αναφορών που μπορεί ο καθένας να έχει. Σ’ ό,τι μ’ αφορά, αυτό με δεσμεύει προσωπικά κι αυτό μόνο εκπροσωπώ.

Στη βάση αυτή, υποστηρίζω, ότι οι συμφωνίες ή οι διαφωνίες δεν είναι δεδομένες ούτε διατάσσονται ούτε προαποφασίζονται, αλλά προκύπτουν, δοκιμάζονται και κρίνονται στο έδαφος της ασκούμενης πολιτικής επί των προγραμματικών δεσμεύσεων και των αποτελεσμάτων της», αναφέρει με νόημα στη συνέντευξή του ο αντιπεριφερειάρχης.

Στον προϋπολογισμό του 2017 αναφέρονται 128 έργα στην Περιφερειακή Ενότητα Πειραιά. Τι σηματοδοτούν αυτά τα έργα;

«Η ευρύτερη περιοχή του Πειραιά συγκέντρωσε για δεκαετίες όλα εκείνα τα αρνητικά στοιχεία και χαρακτηριστικά μιας βίαιης, αντιφατικής αστικοποίησης: ανοικοδόμηση χωρίς κανένα σχεδιασμό, μεγέθυνση και εξάπλωση της βιομηχανικής δραστηριότητας κι εν συνεχεία παρακμή, συνεχής υποβάθμιση της ποιότητας ζωής. Οι πόλεις του Πειραιά ζούσαν και αναπτύσσονταν μέσα σ’ ένα ιδιότυπο περιβαλλοντικό και πολεοδομικό απαρτχάιντ.

Έτσι, από τη δεκαετία του 1990 εξαιτίας της αποβιομηχάνισης η περιοχή παρουσιάζει μεγαλύτερη ανεργία από τον πανελλαδικό μέσο όρο και αυτό οξύνθηκε την εξαετία της κρίσης.

Η αντιστροφή της κατάστασης είναι δύσκολη και απαιτεί κατ’ αρχήν την πολιτική βούληση να συγκρουστούμε με τις λογικές και πρακτικές, που επικράτησαν για δεκαετίες.

Από τη πλευρά μας δίνουμε προτεραιότητα στο σχεδιασμό και στην υλοποίηση παρεμβάσεων κλίμακας, με υπερτοπικά χαρακτηριστικά που θα αλλάζουν τη φυσιογνωμία της ευρύτερης περιοχής και θα οικοδομούν μια νέα ταυτότητα για την πόλη.

Στην κατεύθυνση αυτή συνεργαζόμαστε με τους Δήμους για να έχουμε ένα κατά το δυνατόν ενιαίο, συνεκτικό σχέδιο. Θέλουμε να αφήσουμε πίσω την αντίληψη ότι κάθε Δήμος σχεδιάζει μόνος. Σήμερα έχουμε πλησιάσει σημαντικά για να πετύχουμε αυτό. Κινούμαστε σε τρία επίπεδα: αναπτυξιακό, οικονομικό και κοινωνικό.

Σε αυτή τη βάση σχεδιάσαμε και εντάξαμε για χρηματοδότηση στο πρόγραμμα της Περιφέρειας Αττικής 128 έργα, συνολικού προϋπολογισμού 113 εκατ. ευρώ.»

Ποιους τομείς καλύπτουν αυτά τα έργα

«Το σύνολο των έργων είναι ενταγμένα σε ένα σχέδιο, που διαρκώς συνδιαμορφώνουμε με τους δήμους της περιοχής μας και σε προχωρημένη φάση ωρίμανσης, ώστε να ξεκινήσει σε σύντομο χρόνο η υλοποίησή τους. Στο πλαίσιο, δε, της βούλησής μας για αλλαγή της φυσιογνωμίας της περιοχής δώσαμε μεγάλη βαρύτητα σε υπερτοπικού χαρακτήρα αναπλάσεις, όπως η ανάπλαση της έκτασης του πρώην εργοστασίου Λιπασμάτων στη Δραπετσώνα, η αξιοποίηση των 46 στρεμμάτων του παλαιού νεκροταφείου Νεαπόλεως, για την οποία ολοκληρώθηκε ο αρχιτεκτονικός διαγωνισμός ιδεών η ανάπλαση στην Ηετιώνια Πύλη-Καστράκι, η αποκατάσταση του ΧΑΔΑ στα «Λακκώματα» (Σχιστό) του Δήμου Περάματος, η αναβάθμιση και λειτουργική αξιοποίηση του Περιβαλλοντικού Πάρκου στο Σχιστό, η ανάπλαση των 10 στρεμμάτων από την απόδοση χώρου των Γυναικείων Φυλακών Κορυδαλλού και η ανάπλαση του Μικρολίμανου, η επιστροφή του περιβάλλοντος χώρου του ΣΕΦ από το ΤΑΙΠΕΔ κλπ.

Από εκεί και πέρα, σε συνεργασία με τις υπηρεσίες του υπουργείου Πολιτισμού εντάξαμε έργα πολιτισμού προϋπολογισμού 4,6 εκατ. ευρώ, μεταξύ των οποίων είναι η συντήρηση και αναστύλωση του αρχαίου θεάτρου Ζέας, η επιχορήγηση του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά με 1 εκατ. ευρώ για 4 χρόνια. Προωθούμε την ενίσχυση των νοσοκομείων του Πειραιά, με έργα υποδομής αλλά και την προμήθεια εξοπλισμού για το Κρατικό της Νίκαιας και το Τζάνειο, την κατασκευή Κέντρου Υγείας, ιδρύουμε Συμβουλευτικό Σταθμό κατά των εξαρτήσεων, αναβαθμίζουμε το Δίκτυο ημέρας για τους αστέγους και οργανώνουμε μεγάλης κλίμακας προγράμματα επισιτιστικής βοήθειας. Δρομολογούμε έργα υποδομών, όπως οδικής ασφάλειας, αντιπλημμυρικά, αποχετευτικά, εκπαίδευσης, τουριστικής ανάπτυξης, πολιτισμού, αθλητισμού καινοτομίας και έρευνας στον τομέα της ναυπηγικής βιομηχανίας κ.ά.»