Πολλοί πρόσφυγες και ακτιβιστές ήλπιζαν ότι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο θα δώσει το πράσινο φως στη λεγόμενη ανθρωπιστική βίζα. Εντούτοις οι δικαστές του Λουξεμβούργου αποφάσισαν το αντίθετο. Αντιδράσεις στην απόφαση.
Η απόφαση ελήφθη αλλά το βασικότερο ερώτημα παραμένει
ανοιχτό. «Πώς μπορεί κάποιος που δικαιούται διεθνούς δικαστικής προστασίας να
φτάσει στα ευρωπαϊκά σύνορα;». Ο Ευγένιο Αμπρόσι, διευθυντής του γραφείου
Βρυξελλών του Παγκόσμιου Οργανισμού Μετανάστευσης, ζητά απαντήσεις.
Οι
υπάρχοντες κανόνες παροχής ασύλου ισχύουν από τη στιγμή που ένα πρόσωπο φτάνει
σε ευρωπαϊκό έδαφος. «Υπάρχουν κενά, που μόνο η ΕΕ μπορεί να κλείσει» λέει ο
Αμπρόσι. Πέρυσι πάνω από 5000 άνθρωποι
έχασαν τη ζωή τους στη Μεσόγειο κατά την προσπάθειά τους να διαφύγουν από
εμπόλεμες ζώνες και να ζητήσουν άσυλο στην Ευρώπη. Πολλοί εκτιμούν ότι το
Δικαστήριο της ΕΕ στο Λουξεμβούργο είχε τη δυνατότητα να ανοίξει τη νομική οδό
προκειμένου να μπει τέλος σε αυτή την τραγική κατάσταση.
Οι δικαστές του Λουξεμβούργου, παρά την αρχική γνωμοδότηση
του γενικού εισαγγελέα Πάολο Μενγκότσι, ο οποίος πριν λίγο καιρό είχε
επιχειρηματολογήσει υπέρ της παροχής ανθρωπιστικής βίζας σε πρόσφυγες που
αντιμετωπίζουν πραγματικό κίνδυνο για τη ζωή τους, έκριναν ότι τα κράτη-μέλη
της ΕΕ δεν έχουν υποχρέωση έκδοσης θεωρήσεων στις πρεσβείες τους που βρίσκονται
σε τρίτες χώρες.
Σύμφωνα με το σκεπτικό των δικαστών κάθε κράτος-μέλος οφείλει
να εξετάσει τα αιτήματα παροχής ανθρωπιστικής βίζας βάσει του εθνικού και όχι
του ευρωπαϊκού δικαίου και συνεπώς διαθέτει τη διακριτική ευχέρεια να τις
χορηγήσει ή να τις απορρίψει. Η αρχική γνωμοδότηση του γενικού εισαγγελέα είχε
γεννήσει πολλές προσδοκίες για αλλαγές στο δίκαιο ασύλου της ΕΕ. Οι προσδοκίες
αυτές όμως διαψεύσθηκαν. Η Pro Asyl χαρακτήρισε τη χθεσινή μέρα ως μια «λυπηρή
μέρα για την προστασία των προσφύγων», ενώ ο επικεφαλής της, Καρλ Ποπ,
υπογράμμισε ότι με τον τρόπο αυτό ενθαρρύνονται οι παράνομες δραστηριότητες των
διακινητών.
Πίσω στη Συρία
Η όλη διαδικασία ενώπιον του ΔΕΕ κινήθηκε με πρωτοβουλία των βελγικών αρχών, όταν μια οικογένεια από το Χαλέπι της Συρίας ζήτησε ανθρωπιστική βίζα στη βελγική πρεσβεία του Λιβάνου το 2016 προκειμένου να μεταβεί στο Βέλγιο και να καταθέσει εκεί αίτηση παροχής ασύλου. Η βελγική Υπηρεσία Αλλοδαπών απέρριψε το αίτημα της οικογένειας, η οποία στη συνέχεια προσέβαλε αυτή την απόφαση ενώπιον της βελγικής δικαιοσύνης. Η τελευταία με τη σειρά της απέστειλε στο ΔΕΕ προδικαστικό ερώτημα. Η χθεσινή απάντηση του Δικαστηρίου του Λουξεμβούργου ανακόπτει οριστικά το δρόμο προς την Ευρώπη για τη συγκεκριμένη οικογένεια.
«Πλέον η μόνη λύση είναι να επιστρέψουν στον Λίβανο ή να πληρώσουν διακινητές. Η απόφαση του ΔΕΕ είναι απογοητευτική. Το Δικαστήριο ακολούθησε μια φορμαλιστική επιχειρηματολογία για να αποφύγει να έρθει αντιμέτωπο με την πραγματικότητα. Τα βαθύτερα ερωτήματα δεν εξετάστηκαν σε βάθος», ανέφερε ο δικηγόρος της οικογένειας Τριστάν Βιμπό. Όπως επισήμανε, το ενδεχόμενο επιστροφής της οικογένειας στη Συρία είναι σε κάθε περίπτωση άκρως επικίνδυνο. Ο πατέρας έχει ήδη απαχθεί και βασανιστεί στο Χαλέπι, ενώ το γεγονός ότι είναι χριστιανοί ορθόδοξοι αυξάνει τον κίνδυνο να υποστούν νέες διώξεις. Σε τέτοιες περιπτώσεις είναι επιβεβλημένη η παροχή διεθνούς προστασίας από τα κράτη-μέλη της ΕΕ σύμφωνα και με τις αρχές του κοινοτικού δικαίου, είχε υποστηρίξει ο Π. Μενγκότσι στη γνωμοδότησή του. Εντούτοις η γραμμή αυτή απορρίφθηκε.
Γεγονός είναι πάντως πως και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τάσσεται υπέρ της παροχής ανθρωπιστικής βίζας. Μετά τη χθεσινή απόφαση η ευρωβουλευτής των Πρασίνων Σκα Κέλερ δήλωσε χαρακτηριστικά: «Η Ευρωβουλή έχει κάνει ξεκάθαρη την υποστήριξή της στην ανθρωπιστική βίζα. Τα κράτη-μέλη θα πρέπει να προσαρμοστούν με την ευρωπαϊκή πολιτική ασύλου θεμελιώνοντας το δικαίωμα ανθρωπιστικής βίζας στην ευρωπαϊκή νομοθεσία». Προς το παρόν το δίκαιο ασύλου εμπίπτει στο πεδίο αρμοδιότητας των κρατών-μελών. Προκειμένου να γίνει νομικά δεσμευτική μια τέτοια πρόταση του Ευρωκοινοβουλίου, θα πρέπει να την υπερψηφίσουν και οι 28 αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων. Η τελευταία όμως σχετική απόπειρα απέβη άκαρπη. Αντ’ αυτού στην τελευταία Σύνοδο Κορυφής της Μάλτας οι 28 αποφάσισαν ένα κοινό πλάνο δέκα σημείων, σύμφωνα με το οποίο οι επιμέρους χώρες-μέλη της ΕΕ επιφορτίζονται με την υποχρέωση αυστηρότερων ελέγχων στη Μεσόγειο με στόχο την ανακοπή των διακινητών.
Πηγή: DW
στο 