Καστελλίνα: Δεν μας λένε τι περιεχόμενο θα έχει η Ευρώπη των πολλαπλών ταχυτήτων

Ζητά, πάνω απ΄ όλα, σαφήνεια, πρωτοβουλίες που να ενισχύσουν άμεσα τη συμμετοχή των πολιτών στη διαδικασία λήψη αποφάσεων, και να υπάρξει επίγνωση του ότι ή η Ευρώπη αλλάζει άμεσα, με πραγματικά βαθιές τομές, ή θα οδεύσει προς την καταστροφή.

Ερ. Ποια είναι η άποψή σας για την Ευρώπη πολλών ταχυτήτων στην οποία έγινε αναφορά για πρώτη φορά στην μίνι-σύνοδο των Βερσαλλιών και που αναμένεται να αποτελέσει το κύριο θέμα συζήτησης στην επετειακή σύνοδο της Ρώμης;

Απ. Πιστεύω ότι σε μεγάλο βαθμό, πρόκειται για καινοτομία άνευ περιεχομένου. Η Ευρώπη είναι εδώ και πολλά χρόνια μια πραγματικότητα με διαφορετικές ταχύτητες, οι εξαιρέσεις και οι διαφοροποιήσεις ήταν συνεχείς. Διαπιστώσαμε όλοι μας την μεγάλη διαίρεση σε δυο ταχύτητες, με τη δημιουργία της ζώνης του ευρώ. Το να παρουσιάζουμε, λοιπόν, ως μεγάλη καινοτομία μια Ευρώπη δυο ταχυτήτων, είναι κάτι που στερείται νοήματος. Και εκτός αυτού, δεν έχουμε ακόμη καταλάβει βάσει ποιών κριτηρίων θα πρέπει να γίνει αυτός ο διαχωρισμός, ανάμεσα σε ταχείες και βραδείες χώρες. Για παράδειγμα, η Ελλάδα σε ποια ομάδα θα συμπεριληφθεί; Αν την αφήσουν εκτός πρώτης ταχύτητας, θα σημαίνει ότι το καθοριστικό στοιχείο θα είναι αν μια χώρα είναι ή δεν είναι πλούσια. Και η λογική αυτή, φυσικά, ισχύει και για την Ιταλία, η οποία αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα σε ό,τι αφορά τον σεβασμό των ευρωπαϊκών οικονομικών παραμέτρων. Νομίζω πως σε ό,τι αφορά το όλο αυτό θέμα, τουλάχιστο μέχρι αυτή την στιγμή, μπορούμε να πούμε, απλώς, «πολύ κακό για τίποτα».

Ερ. O πρωθυπουργός Aλέξης Τσίπρας δήλωσε πως θα πρέπει να τύχουν οπωσδήποτε σεβασμού δυο προϋποθέσεις: να μην αλλάξουν οι συνθήκες χωρίς την συναίνεση των ευρωπαϊκών λαών και να μπορούν απρόσκοπτα να πάρουν μέρος στις ενισχυμένες αυτές συνεργασίες όλες οι χώρες που το επιθυμούν. Συμφωνείτε;

Απ. Απολύτως. Και για τον λόγο αυτό -επαναλαμβάνω-πρέπει να γίνουν σαφή όλα τα κριτήρια που θα εφαρμοσθούν. Για παράδειγμα, αν το κριτήριο των «γρήγορων χωρών» είναι ένας νέος εξοπλισμός της Ευρώπης, προτιμώ σίγουρα να μην πάρουμε μέρος στο όλο αυτό πείραμα. Και η αναφορά μου δεν είναι καθόλου τυχαία, αφού ξέρουμε ότι μετά την εκλογή του Τραμπ, και το αίτημά του να συμβάλει πολύ περισσότερο η Ευρώπη στις δαπάνες του ΝΑΤΟ, η όλη αυτή συζήτηση είναι απόλυτα επίκαιρη. Δεν με ενδιαφέρει να στηρίξουμε την αμυντική βιομηχανία, για να μπορούμε να λέμε ότι είμαστε γρήγοροι.

Ερ. Μπορεί, όμως, να γίνουν, τελικά, και κάποιες ουσιαστικές κινήσεις προς την ενίσχυση της κοινωνικής Ευρώπης;

Απ. Προς το παρόν, μπορώ να πω ότι οι ισχυρότερες χώρες που δήλωσαν ήδη ότι θέλουν να υιοθετήσουν πιο γρήγορο ρυθμό, στο θέμα αυτό έδωσαν κάκιστα δείγματα γραφής. Η Γερμανία ήταν η πρωταθλήτρια της λιτότητας και με τις κινήσεις της απέτρεψε οποιαδήποτε ενίσχυση της κοινωνικής Ευρώπης και, κυρίως, της απασχόλησης. Και στο θέμα αυτό, δηλαδή, βλέπουμε ότι υπάρχει απόλυτη σύγχυση. Διαπιστώνουμε όλοι την κατάσταση αβεβαιότητας και σύγχυσης στην οποία βρίσκεται η Ευρώπη, και νομίζω ότι δεν θα αποφασιστεί πραγματικά τίποτα το ουσιαστικό πριν γίνουν όλες οι προγραμματισμένες εκλογικές αναμετρήσεις, ο κύκλος των οποίων θα ολοκληρωθεί τον ερχόμενο Σεπτέμβριο με τις γερμανικές εκλογές. Αυτό που θα έπρεπε να κάνουν, όμως, όλοι οι Ευρωπαίοι ηγέτες είναι να αρχίσουν, επιτέλους, να μιλούν με ξεκάθαρο τρόπο, λέγοντας στους πολίτες τι εννοούν να πράξουν. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, είναι εκείνο των μεταρρυθμίσεων: σχεδόν όλοι, πλέον, λένε «πρέπει να γίνουν μεταρρυθμίσεις» ή «κάναμε πολλές μεταρρυθμίσεις». Το πραγματικό θέμα, όμως, είναι για τι είδους μεταρρυθμίσεις μιλάμε: για αριστερές ή δεξιές μεταρρυθμίσεις; Υπάρχει μεγάλη διαφορά. Αλλά η γλώσσα των πολιτικών, όλο και πιο συχνά, απομακρύνεται από την πραγματικότητα και τα προβλήματά της.

Ερ. Ο Ιταλός πρωθυπουργός Πάολο Τζεντιλόνι, όμως, επιμένει ότι θα δοθεί έμφαση στην κοινωνική Ευρώπη, αρχίζοντας και από την επετειακή σύνοδο της Ρώμης, στις 25 Μαρτίου…

Απ. Τότε, αν είναι έτσι, πρέπει να παρουσιάσουν ένα σοβαρό σχέδιο το οποίο και να προσφέρει πειστικές απαντήσεις στις ανάγκες των κοινωνιών μας. Τότε πρέπει να καταργηθούν και νόμοι σαν και αυτόν που ενέκρινε η κυβέρνηση Ρέντσι και ο οποίος διευκολύνει την απόλυση των εργαζομένων με μόνη υποχρέωση, για τον εργοδότη, τη χρηματική τους αποζημίωση. Οι δηλώσεις του Τζεντιλόνι είναι ωραίες, αλλά δεν βλέπω, μέχρι αυτή την στιγμή, να συνοδεύονται από συγκεκριμένες πράξεις.

Ερ. Ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν Κλοντ Γιούνκερ παρουσίασε πέντε σενάρια για την μελλοντική Ευρώπη, αλλά αμέσως μετά, στη μίνι- σύνοδο των Βερσαλλιών, επελέγη, εκ των πραγμάτων, εκείνο των πολλαπλών ταχυτήτων, το τρίτο. Άρα οι όποιες συναντήσεις και συζητήσεις σε επίπεδο κοινωνίας των πολιτών, από εδώ και στο εξής, δεν θα έχουν καμία ουσιαστική αξία;

Απ. Στην πραγματικότητα, τα τελευταία χρόνια, το μόνο που προχώρησε με ταχείς ρυθμούς στην Ευρώπη ήταν οι αποφάσεις που ελήφθησαν από τους γραφειοκράτες και τους τεχνοκράτες. Αυτό είναι ένα πρώτο θέμα που θα έπρεπε να τύχει τις πρέπουσας εμβάθυνσης. Το ζήσαμε, ιδίως με την οικονομική κρίση, και ήταν ένα πρωτοφανές πλήγμα για την Δημοκρατία. Φτάνει να δούμε τι συνέβη στην Ελλάδα όταν ήρθε η τρόικα, η οποία δεν δημιουργήθηκε και δεν υποχρεώθηκε να δώσει λόγο σε κανέναν δημοκρατικό οργανισμό. Και είναι μόνον ένα από τα τόσα παραδείγματα. Και όταν ο Γιούνκερ μιλά, λοιπόν, για ενίσχυση της πολιτικής διάστασης της Ευρώπης, δεν μας εξηγεί τι ακριβώς εννοεί. Θεωρεί πως οι ευρωπαϊκές κοινωνίες μπορούν να ελέγχονται από ένα είδος διοικητικού συμβουλίου, σαν να πρόκειται για εταιρεία, για μια τράπεζα; Οι κυβερνήσεις -ας μην το ξεχνάμε- προϋποθέτουν τη λαϊκή κυριαρχία. Επείγει, λοιπόν, να αποσαφηνισθεί σε ποια πολιτική Ευρώπη γίνεται αναφορά, και αν υπάρχει -επιτέλους- η διάθεση και η επίγνωση ότι πρέπει να αυξηθεί η δημοκρατική συμμετοχή των πολιτών. Η κρίση της Ευρώπης οφείλεται και σε αυτό, στο ότι η συμμετοχή των πολιτών μειώνεται όλο και περισσότερο.

Ερ. Πώς βλέπετε το μέλλον της Ευρώπης; Στην προσωπική σας κρίση επικρατεί η αισιοδοξία ή είστε πεσιμίστρια;

Απ. Τάσσομαι κατά όλων των εθνικισμών, αλλά πρέπει να παραδεχθώ ότι είμαι αρκετά απαισιόδοξη. Αν δεν βρεθεί το αναγκαίο θάρρος για να αποφασιστεί μια βαθιά, πραγματική αλλαγή, φοβάμαι ότι θα οδεύσουμε προς την καταστροφή.