Ενόψει της κατάρτισης της εθνικής στρατηγικής ανάπτυξης,
ο ΣΕΒ καταθέτει τις 10 μεγαλύτερες προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπισθούν για
τη μετάβαση της οικονομίας της χώρας σε ένα νέο παραγωγικό πρότυπο εξωστρεφούς
ανάπτυξης.
Το καίριο διακύβευμα της οικονομικής πολιτικής είναι η διευκόλυνση της
μεταφοράς πόρων (εργασίας, κεφαλαίου και τεχνολογίας) από τους παραδοσιακούς
στους πιο δυναμικούς κλάδους της οικονομίας, ώστε να αυξηθεί η συνολική
παραγωγικότητα της οικονομίας και, ως εκ τούτου, τα εισοδήματα και το
γενικότερο επίπεδο κοινωνικής και οικονομικής διαβίωσης.
Η αλλαγή αυτή είναι
μακροχρόνιου χαρακτήρα. Καθώς ο κόσμος μπαίνει στη λεγόμενη 4η βιομηχανική επανάσταση, που θα αλλάξει άρδην
τις σταθερές της εργασίας και της παραγωγής προς απρόβλεπτες εν πολλοίς κατευθύνσεις,
απαιτείται μαζική επανεκπαίδευση και
επανακατάρτιση του εργατικού δυναμικού και στροφή των επενδυτικών κεφαλαίων από
καφετέριες σε δραστηριότητες υψηλής μεταποιητικής εξειδίκευσης και, ακόμη
παραπέρα, σε δραστηριότητες τεχνητής νοημοσύνης. Στο πλαίσιο αυτό, μια εθνική
στρατηγική ανάπτυξης θα πρέπει να κατευθύνει πόρους και εξειδικεύσεις προς τις
νέες δραστηριότητες που φέρνει η ανάπτυξη της τεχνολογίας.
Σύμφωνα με τον Μαρξ,
οι αλλαγές στην τεχνολογία παίζουν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση των
κοινωνικών σχέσεων. Συνεπώς, η εμμονή της ελληνικής κοινωνίας στη δημοσιοϋπαλληλία
και τα κλειστά επαγγέλματα δεν συνάδουν πλέον με την αναζήτηση ανταγωνιστικού
πλεονεκτήματος στον παγκόσμιο καταμερισμό εργασίας. Αν δεν αλλάξουμε, θα
βουλιάξουμε σαν λαός στην παρακμή. Μια εθνική στρατηγική ανάπτυξης πρέπει να
αντιμετωπίζει τις προκλήσεις του μέλλοντος και όχι να διαιωνίζει τις
στρεβλώσεις του παρελθόντος.
Μείωση ανεργιας
Είναι προφανής η επίδραση της κρίσης στον
ιδιωτικό τομέα της οικονομίας, και ιδίως τις κατασκευές, και η αντίστοιχη
προστασία της απασχόλησης σε κλάδους τους οποίους έχει συμμετοχή ο δημόσιος
τομέας ή δεν έχουν επηρεασθεί όσο άλλοι κλάδοι λόγω σχετικά αυξημένης ζήτησης
(μεταφορά και αποθήκευση). Είναι χαρακτηριστική η πορεία του τουρισμού που το
ποσοστό ανεργίας παραμένει υψηλό (λόγω της σχετικής αδυναμίας επέκτασης της
τουριστικής περιόδου πέραν του καλοκαιριού), ενώ, ταυτόχρονα είναι ο μόνος
κλάδος που έχει να επιδείξει θετική αύξηση της απασχόλησης λόγω της μεγάλης αύξησης
του τουριστικού ρεύματος προς την Ελλάδα κυρίως ως αποτέλεσμα γεωπολιτικών
εξελίξεων.
Μεταρρυθμίσεις φιλικές προς το
επιχειρείν
Σε σχέση με το παρελθόν, έχουν μειωθεί η
γραφειοκρατία, η διαφθορά, και οι στρεβλώσεις στην αγορά εργασίας, ενώ έχουν
αυξηθεί οι δυσκολίες χρηματοδότησης, το φορολογικό βάρος και η πολιτική
αστάθεια. Στους δείκτες ανταγωνιστικότητας, η χώρα μας υστερεί σχεδόν παντού σε
σχέση με τον μέσο όρο της ΕΕ-28, με την απόσταση που μας χωρίζει από τη
βέλτιστη πρακτική (την Ολλανδία) να είναι αρκετά μεγάλη. Όλα αυτά πρέπει να
ληφθούν υπόψη στην προέλκυση ξένων επενδύσεων. Και θα ήταν σκόπιμο να υπάρχουν
ειδικές δράσεις στην εθνική αναπτυξιακή στρατηγική για να γεφυρωθεί το χάσμα
που μας χωρίζει σε εξειδικευμένες πρακτικές σε κάθε μεγάλη κατηγορία υστέρησης.
Προσέλκυση ξένων άμεσων
επενδύσεων
Η Ελλάδα, από εντάξεως στην Ευρωζώνη, δεν έχει υπερβεί ποτέ το 2,3%
του ΑΕΠ, όταν το 2016 ανήλθε σε 1,5% του ΑΕΠ και όταν ο μέσος όρος στην ΕΕ-28
είναι 8% του ΑΕΠ (2015). Η Ελλάδα βασικά είναι εκτός του πεδίου ορατότητας των
διεθνών επενδυτών και η προσπάθεια που απαιτείται για την προσέλκυση ξένων
επενδύσεων θα είναι τιτάνια.
Ενίσχυση της
αποτελεσματικότητας των επενδύσεων
Είναι εμφανές ότι οι επενδύσεις πλην κατοικιών
στην Ελλάδα είναι περίπου 5 ποσοστιαίες μονάδες μικρότερες απ’ ό,τι στις άλλες
περιοχές του κόσμου, με τη διαφορά αυτή να είναι αρκετά μικρότερη στα προ
κρίσεως χρόνια, αλλά και πάλι να απέχει σημαντικά από τις επενδύσεις στις άλλες
δυο περιοχές. φαίνεται επίσης, ότι οι κατοικίες έπαιζαν
στο παρελθόν μεγάλο ρόλο στη διαμόρφωση των συνολικών επενδύσεων, με τις
δημόσιες επενδύσεις να αποτελούν διαχρονικά το 40% έως 50% του συνόλου των
ιδιωτικών επενδύσεων πλην κατοικιών. Η σύνθεση αυτή των επενδύσεων αποτυπώνεται
και στο λόγο του καθαρού αποθέματος κεφαλαίου προς ΑΕΠ, (πόσο ΑΕΠ δημιουργείται
από 1 μονάδα κεφαλαίου) που είναι εξαιρετικά υψηλό (χαμηλή παραγωγικότητα) στην
Ελλάδα, με την Ευρώπη να ακολουθεί, και τις ΗΠΑ να εμφανίζονται ως η πιο
παραγωγική οικονομία. Τα στοιχεία αυτά συνηγορούν σε ανάληψη επενδυτικών
πρωτοβουλιών μεγάλων σε μέγεθος και προσδοκώμενη κερδοφορία, από εταιρίες
διεθνώς ανταγωνιστικές και, ει δυνατόν, ηγέτες στην παγκόσμια οικονομία.
Επενδυτικά κίνητρα και άρση
αντικινήτρων για επενδύσεις
Τεκμαίρεται ότι μόνο η μεταποίηση, ο
ηλεκτρισμός και τα ορυχεία εμφανίζουν θετικές καθαρές επενδύσεις προς κέρδη, με
όλους τους άλλους κλάδους να μην επενδύουν σε καθαρή βάση (να έχουν αρνητικές
καθαρές επενδύσεις), δηλαδή να μην καλύπτουν οι επενδύσεις τους τις αποσβέσεις
τους, παρόλο που έχουν κατά κανόνα υψηλότερη κερδοφορία.
Εγκατάσταση
στη χώρα διεθνώς ανταγωνιστικών επιχειρήσεων με εξαγωγικό προσανατολισμό
Η πυκνότητα των εξαγωγικών κλάδων
στην Ελλάδα είναι μάλλον περιορισμένη, με λίγους μεγάλους κλάδους να
λειτουργούν με περιορισμένους σε αριθμό υποβοηθητικούς κλάδους (πετρελαιοειδή,
αλουμίνιο, φάρμακα κλπ) Στη Γερμανία η πυκνότητα είναι μεγάλη, που σημαίνει ότι
η εξαγωγική ικανότητα της χώρας αυτής εξαρτάται από πολλούς ομοειδείς κλάδους
να συνεισφέρουν στα τελικά προϊόντα που εξάγονται.
Εξάλειψη θεσμικών στρεβλώσεων
που δεν αφήνουν τις επιχειρήσεις να μεγαλώσουν
ποσοστό των μισθωτών στο σύνολο της απασχόλησης στην Ελλάδα είναι μόνο 66% όταν
στην ΕΕ-28 είναι 84%. Αυτό αποτυπώνει την ύπαρξη πολλών μικρών οικογενειακών/ατομικών
εμποδίζουν την ανάπτυξη οικονομικών κλίμακας μέσω εφαρμογής καινοτομιών και
νέων τεχνολογιών. Όι μεγάλες επιχειρήσεις (άνω των
250 ατόμων) απασχολούν μόνο το 13,5% των απασχολούμενων στην Ελλάδα όταν το
αντίστοιχο ποσοστό στην ΕΕ-28 είναι 33%, ενώ οι μικρές επιχειρήσεις μέχρι 9
ατόμων απασχολούν στην Ελλάδα το 58,6%, με το αντίστοιχο ποσοστό στην ΕΕ-28 να
είναι το 29,2% του συνόλου
Αποκρατικοποιήσεις για αύξηση
της παραγωγικότητας
Παρουσιάζεται η απασχόληση κατά κλάδο
στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα της οικονομίας, για να καταδειχθεί ότι οι
ευκαιρίες ιδιωτικοποίησης είναι πολύ μεγάλες στην Ελλάδα, κυρίως στην παροχή
ηλεκτρικού ρεύματος κι φυσικά αερίου, στα ορυχεία και λατομεία, στην εκπαίδευση
και υγεία κ.ο.κ., σε κλάδους δηλαδή όπου η δραστηριοποίηση του δημοσίου θα
μπορούσε να μειωθεί. Μπορεί να υπάρχει «δωρεάν παιδεία» για παράδειγμα χωρίς το
εκπαιδευτικό έργο να παρέχεται αποκλειστικά από δημόσιους υπαλλήλους, και αν
παρέχεται, αυτό να γίνεται σε ένα ανταγωνιστικό πλαίσιο λειτουργίας με τον ιδιωτικό τομέα.
Άρση εμποδίων για ενίσχυση της
εξωστρέφειας, δηλαδή του ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος εξαγωγικών επιχειρήσεων
καθιερωμένοι κλάδοι (τουρισμός, μεταφορές, τρόφιμα) δεν θα πρέπει να χάνουν
ανταγωνιστικότητα και οι ανερχόμενοι κλάδοι (μεταποίηση, πληροφορία, χημικά) θα
πρέπει να εντείνουν την προσπάθεια τους να αποκτήσουν ισχυρή θέση στην
παγκόσμια αγορά, στο πλαίσιο ενός νέου εξωστρεφούς παραγωγικού προτύπου, που
είναι και το αντικείμενο της αναπτυξιακής στρατηγικής. Συνεπώς, είναι
εξαιρετικά σημαντικό να τονωθεί η ανταγωνιστικότητα των εξαγωγικών κλάδων μέσω
χαμηλότερου ενεργειακού και μη μισθολογικού κόστους και πρόσβαση σε ένα
αποτελεσματικότερο θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας (χαμηλή και σταθερή φορολογία,
αδειοδοτήσεις, χωροταξικό κλπ).
στο 