Σε λίγες μέρες πλησιάζει η Παγκόσμια Ημέρα κατά της Παχυσαρκίας (11
Οκτωβρίου) και τα στοιχεία είναι άκρως απογοητευτικά, καθώς σύμφωνα με τον Παγκόσμιο
Οργανισμό Υγείας (Π.Ο.Υ.) περίπου 2 δισ. ενήλικες -σχεδόν το 1/3 του παγκόσμιου
πληθυσμού (30%)- είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι. Η παχυσαρκία έχει πλέον λάβει
διαστάσεις παγκόσμιας επιδημίας με τα ποσοστά να έχουν υπερδιπλασιαστεί σε
σχέση με το 1980. Σήμερα, 1 στους 2 Ευρωπαίους είναι υπέρβαρος και 1 στους 3
παχύσαρκος.
Εξίσου ανησυχητική είναι η εικόνα και στα παιδιά, καθώς σύμφωνα με τις πιο
πρόσφατες εκτιμήσεις του Π.Ο.Υ. (2014), 41 εκατ. παιδιά κάτω από 5 ετών είναι
υπέρβαρα ή παχύσαρκα. Η χώρα μας «καλπάζει» στην παιδική παχυσαρκία στην Ευρώπη
με 4 στα 10 Ελληνόπουλα να εμπίπτουν σε αυτήν την κατηγορία.
Η αντιμετώπιση της παχυσαρκίας απαιτεί αλλαγή στις διατροφικές συνήθειες
και τακτική σωματική άσκηση (60’/μέρα για τα παιδιά και 150’/εβδομάδα για τους
ενήλικες, συστήνει ο Π.Ο.Υ.). Σε κοινωνικό επίπεδο, είναι πολύ σημαντικό να
υπάρξει επένδυση στη διατροφική εκπαίδευση από την παιδική ηλικία και να
υιοθετηθούν πολιτικές βασισμένες σε τεκμηριωμένα στοιχεία που λαμβάνουν υπόψη
τα εκάστοτε πληθυσμιακά χαρακτηριστικά, ώστε η σωματική άσκηση και οι πιο
υγιεινές διατροφικές επιλογές να είναι εύκολα διαθέσιμες και οικονομικά
προσιτές σε όλους, ιδιαίτερα στους οικονομικά ασθενέστερους.
Οι φόροι δεν αδυνατίζουν
Κατά καιρούς, διάφορες Κυβερνήσεις έχουν εξετάσει και κάποιες δοκίμασαν -τις
περισσότερες φορές ανεπιτυχώς, όπως φάνηκε- τη φορολόγηση συγκεκριμένων
τροφίμων ως μέτρο για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας. Ένα μέτρο ωστόσο, που
σε σύντομο χρονικό διάστημα γύρισε «μπούμερανγκ» επιβαρύνοντας σημαντικά τις
εθνικές οικονομίες όπου εφαρμόστηκε, ενώ όπως διατείνονται οι επιστήμονες από
τα διαθέσιμα στοιχεία δεν προκύπτει μετρήσιμο όφελος για τη δημόσια υγεία από
την επιβολή τέτοιων υψηλά παρεμβατικών πολιτικών.
Στην πράξη, οι καταναλωτές στράφηκαν σε χαμηλότερου κόστους μάρκες που
έχουν τα ίδια ή παρόμοια χαρακτηριστικά σε ό,τι αφορά την περιεκτικότητα σε λιπαρά,
αλάτι ή ζάχαρη, συγκριτικά με το προϊόν που αρχικά αγόραζαν, ή κατέφυγαν σε διασυνοριακές
αγορές από χώρες χωρίς αντίστοιχους φόρους.
Τα παραδείγματα από τη διεθνή εμπειρία πολλά. Ενδεικτικά, η Δανία ανακάλεσε
το «φόρο λιπαρών» το 2013 και ένα χρόνο αργότερα ανακάλεσε και το φόρο στα
σακχαρούχα αναψυκτικά -που ίσχυε από τη δεκαετία του 1930- καθώς αποδείχτηκε
ένα μέτρο αναποτελεσματικό τόσο από άποψη βελτίωσης της δημόσιας υγείας όσο και
κρατικών εσόδων.
Αλλά και στη Γαλλία και την Ουγγαρία, που επέβαλαν φόρο στα αναψυκτικά με ζάχαρη,
ο αντίκτυπος στην κατανάλωση δεν ήταν ο αναμενόμενος. Ούτε και το παράδειγμα
του Μεξικού -που συγκαταλέγεται μεταξύ των χωρών με τα υψηλότερα ποσοστά
παχυσαρκίας- κρίνεται επιτυχημένο, με τη μείωση θερμίδων να εκτιμάται μόλις σε 0,2%,
τη στιγμή που χάθηκαν 11.000 θέσεις εργασίας μόνο στην αλυσίδα διάθεσης και
30.000 καταστήματα έβαλαν λουκέτο ως αποτέλεσμα του φόρου, ανεβάζοντας τις συνολικές
απώλειες στην απασχόληση σε 55.000.
Όλα τα παραπάνω φαίνεται να ζύγισαν προσφάτως στην Εσθονία, που τελικά στον
προϋπολογισμό του 2018 που ενέκρινε, δεν συμπεριέλαβε τον πολυσυζητημένο «φόρο
ζάχαρης».
Άσκηση και διατροφή είναι η λύση
Η στοχοποίηση συγκεκριμένων κατηγοριών
τροφίμων και η επιβολή φόρων που δημιουργούν διακρίσεις σε τρόφιμα είναι σαν να
βάζουμε έναν τεχνοκράτη σε κάθε κουζίνα, σε ένα κοινωνικό ζήτημα, σύνθετο και
πολυπαραγοντικό όπως είναι η παχυσαρκία, τη στιγμή που για τους περισσότερους
ανθρώπους η απάντηση είναι να κινούνται λίγο περισσότερο και να τρώνε λίγο
λιγότερο.
στο 