Σε διαβούλευση το νομοσχέδιο για τη διαγραφή ασφαλιστικών οφειλών και την αδήλωτη εργασία

Ο βασικός άξονας του νομοσχεδίου περιλαμβάνει την αλλαγή της αρχιτεκτονικής των προστίμων για την αδήλωτη εργασία, διαγραφές παλαιών αμφισβητούμενων ασφαλιστικών οφειλών, αλλά και ρυθμίσεις για την άμεση έναρξη ασφάλισης σε αγρότες.
Οι βασικές διατάξεις που περιλαμβάνονται στο υπό κατάθεση νομοσχέδιο είναι οι ακόλουθες:

Α) Δημοσιογράφοι «παλαιοί» ασφαλισμένοι στο τ. ΕΤΑΠ – ΜΜΕ (πριν το 1993) οι οποίοι είχαν μπλοκάκι για δευτερεύουσες δημοσιογραφικές εργασίες και ο ΟΑΕΕ ζήτησε αναδρομικά υπέρογκα ποσά για την υποχρεωτική ασφάλιση σε αυτόν.
Β) Νέοι ασφαλισμένοι (από την 1/1/1993 και μετά) στο ΙΚΑ με ενεργό δελτίο παροχής υπηρεσιών μπορούσαν να επιλέξουν ασφάλιση ζητώντας εξαίρεση από ΟΑΕΕ εφόσον είχαν 25 ημέρες ασφάλισης κάθε μήνα στο ΙΚΑ. Αν ωστόσο διαπιστωνόταν, εκ των υστέρων, ότι δεν είχαν όλα τα ένσημα ή έλλειπε ακόμη και μια ημέρα, τους καταλόγιζαν το ποσό των εισφορών στον ΟΑΕΕ για όλο το διάστημα της παράλληλης εργασίας.
Γ) Ασφαλισμένοι στον ΟΓΑ μικροεπιχειρηματίες και μικροξενοδόχοι, με απαλλακτικές από τον ΟΑΕΕ βεβαιώσεις, λόγω δραστηριότητάς τους σε μικρούς Δήμους με βάση πληθυσμιακά κριτήρια, οι οποίοι μπορεί να χρεώνονταν με αναδρομικές εισφορές από τον ΟΑΕΕ, ο οποίος ζητούσε εκκαθαριστικό εφορίας για να κρίνει αν υπάρχει υποχρέωση ή όχι υπαγωγής στην ασφάλιση με βάση εισοδηματικό κριτήριο.

Δ) Αμφισβητούμενα χρέη από το παρελθόν “σέρνουν” και μηχανικοί που βρίσκονταν ανάμεσα σε ΤΣΜΕΔΕ και ΟΑΕΕ επειδή είχαν αναπτύξει και μια εμπορικού τύπου δραστηριότητα, συναφή με το επάγγελμα του μηχανικού.

Για την επίλυση των ασφαλιστικών αμφισβητήσεων θα εκδίδεται υπουργική απόφαση ύστερα από γνωμοδότηση του Συμβουλίου Κοινωνικής Ασφάλισης. Με την υπουργική απόφαση, θα καθορίζονται κάθε φορά οι όροι και οι προϋποθέσεις, ώστε να εξαιρεθεί η εξεταζόμενη κατηγορία ασφαλισμένων από την ασφάλιση και κατ’ επέκταση να απαλλαχτεί από οφειλές (βεβαιωμένες και μη) ή από τόκους, προσαυξήσεις, τέλη ή τυχόν άλλες επιβαρύνσεις. Ειδικότερα η διάταξη αναφέρεται σε βεβαιωμένες ή μη οφειλές προς πρώην Φορείς κοινωνικής ασφάλισης ή το Δημόσιο, οι οποίες δημιουργήθηκαν λόγω εύλογης αμφιβολίας περί την υποχρέωση υπαγωγής ή μη στην παράλληλη ασφάλιση δύο ή περισσότερων Φορέων για το χρονικό διάστημα έως 31/12/2016, οι οποίες “δύνανται να διαγράφονται ή να απαλλάσσονται τυχόν επιβληθέντων πρόσθετων τελών, τόκων, προσαυξήσεων και επιβαρύνσεων”. Προσοχή, καθώς “τυχόν καταβληθέντα από τους ασφαλισμένους ποσά έναντι των ανωτέρω οφειλών δεν επιστρέφονται και δεν αναζητούνται”.

Η εύλογη αμφιβολία μπορεί να αποδεικνύεται ενδεικτικά από : (α) ύπαρξη δικαστικής απόφασης υπέρ του ασφαλισμένου-οφειλέτη, (β) ύπαρξη αντίθετων αποφάσεων των δικαστηρίων επί του ιδίου δυσχερώς ερμηνευόμενου νομικού θέματος, (γ) προηγούμενη μακρόχρονη πρακτική της διοίκησης συνεπεία της οποίας είχε δημιουργηθεί στα υπόχρεα πρόσωπα η πεποίθηση περί μη υπαγωγής στην ασφάλιση, (δ) ύπαρξη διαφορετικών οδηγιών επί του θέματος από τη διοίκηση, (ε) πλήρης ασφάλιση από μισθωτή ή μη μισθωτή απασχόληση κατά την ίδια χρονική περίοδο για την οποία έχουν καταλογιστεί εισφορές από Φορέα ασφάλισης μισθωτών ή μη μισθωτών.

Για να πετύχουν οι ασφαλισμένοι την υπαγωγή στην εν λόγω διαδικασία πρέπει να υποβάλλουν αίτημα στον ΕΦΚΑ ή το ΕΤΕΑΕΠ. Απαραίτητη προϋπόθεση για τη διαγραφή του χρέους θα είναι η καταβολή του συνόλου των εισφορών σε έναν από τους δύο ασφαλιστικούς φορείς. Τα αιτήματα εξετάζονται από τις υπηρεσίες των Φορέων κοινωνικής ασφάλισης και ύστερα από γνωμοδότηση του Συμβουλίου Κοινωνικής Ασφάλισης εκδίδεται για κάθε εξεταζόμενη κατηγορία ασφαλισμένων, απόφαση του υπουργού Εργασίας, με την οποία καθορίζονται οι όροι και προϋποθέσεις εξαίρεσης από την υποχρεωτική ασφάλιση. Το πεδίο εφαρμογής της διάταξης καταλαμβάνει ασφαλιστικές υποθέσεις σε οποιοδήποτε στάδιο της διοικητικής διαδικασίας (ακόμη και αν έχουν κριθεί σε πρώτο ή δεύτερο βαθμό από τα αρμόδια όργανα). Το εν λόγω άρθρο στόχο έχει να διορθώσει νομικές και διοικητικές αστοχίες του παρελθόντος, που αιφνιδίασαν ορισμένες κατηγορίες ασφαλισμένων επιβάλλοντας τους χρηματικές επιβαρύνσεις.

2. Ρυθμίζεται η έναρξη του δικαιώματος σύνταξης για συγκεκριμένες ειδικές κατηγορίες ασφαλισμένων. Σημαντική διαφοροποίηση που επέρχεται με τη νέα ρύθμιση είναι ότι πλέον δεν απαιτείται η διακοπή της επαγγελματικής δραστηριότητας ή της μισθωτής απασχόλησης, προκειμένου να αρχίσει η συνταξιοδότηση. Έτσι, σε όσες περιπτώσεις ο ασφαλισμένος επιθυμεί να συνεχίσει τη μισθωτή δραστηριότητά του ή την αυτοαπασχόληση, αρκεί να το δηλώσει στην αίτηση συνταξιοδότησής του, χωρίς πλέον να απαιτείται διακοπή δραστηριότητας από την Δ.Ο.Υ. προκειμένου για ελεύθερους επαγγελματίες ή αυτοαπασχολούμενους.

Αυτό σημαίνει πως επιτηδευματίες αλλά και μισθωτοί μπορούν να συνεχίζουν εργαζόμενοι ακόμη και μετά την αίτηση συνταξιοδότησης, κάνοντας χρήση της διάταξης του νόμου Κατρούγκαλου που προβλέπει πως οι εργαζόμενοι συνταξιούχοι χάνουν το 60% της σύνταξής τους. Συνεπώς, οι ελεύθεροι επαγγελματίες μπορούν να διατηρούν τις επιχειρήσεις τους ανοικτές παράλληλα με την κατάθεση των απαραίτητων δικαιολογητικών για σύνταξη, ώστε να εισπράττουν το 40% της σύνταξης που δικαιούνται για όσο εργάζονται. Έτσι αναμένεται να λυθούν τα χέρια σε πολλούς που αναγκάζονταν να κλείσουν τα μαγαζιά τους, ή να τα μεταβιβάσουν σε κάποιο συγγενή, προκειμένου να συνταξιοδοτηθούν.

3. Δυο σημαντικές ρυθμίσεις για τους αγρότες περιλαμβάνει το νομοσχέδιο – σκούπα του υπουργείου Εργασίας. Προβλέπεται η άμεση εγγραφή του αγρότη στον ΕΦΚΑ Αγροτών από την πρώτη ημέρα του μήνα έναρξης άσκησης της ασφαλιστέας δραστηριότητας, εφόσον για τη δραστηριότητα απαιτείται έναρξη εργασιών στην αρμόδια ΔΟΥ. Αν δεν υφίσταται τέτοια υποχρέωση, η ασφάλιση θα εκκινεί πρώτη του μήνα υποβολής του Απογραφικού Δελτίου. Δίνεται δηλαδή η δυνατότητα στους αγρότες για άμεση έναρξη ασφάλισης, με κατάρτιση μόνιμου απογραφικού δελτίου. Πρόκειται για ρύθμιση που ακουμπά ειδικές κατηγορίες αγροτών, οι οποίοι δεν είχαν υποχρέωση έναρξης επαγγέλματος στην εφορία, λόγω χαμηλού εισοδήματος (μικρές καλλιέργειες κλπ). Γι αυτούς τους ασφαλισμένους προέκυπτε συχνά ζήτημα εντοπισμού της έναρξης στον πρώην ΟΓΑ και αμφισβήτηση του χρόνου ασφάλισης. Η διάταξη προβλέπει δυνατότητα υποβολής αίτησης στον ΕΦΚΑ, ώστε να γίνεται άμεσα η έναρξη ασφάλισης. Ο αναδρομικός έλεγχος υπαγωγής ή διαγραφής κρίνεται σε δεύτερο χρόνο (ο Φορέας μπορεί να ανατρέξει έως και 5 χρόνια πίσω για περιπτώσεις αναδρομικής ασφάλισης).

Αντίστοιχα ρυθμίζεται και η διακοπή της ασφάλισης, η οποία επέρχεται την τελευταία ημέρα του μήνα υποβολής της βεβαίωσης διακοπής από τη ΔΟΥ ή της αίτησης διακοπής. Εκκρεμείς αιτήσεις υπαγωγής ανατρέχουν στην πρώτη ημέρα του επόμενου μήνα υποβολής του Απογραφικού Δελτίου και αντίστοιχα η διακοπή στο τέλος του μήνα υποβολής της σχετικής αίτησης. Από το 2019, οι αγρότες θα βγαίνουν στη σύνταξη με βάση την ημερομηνία γέννησής τους όπως και όλοι οι υπόλοιποι ασφαλισμένοι και όχι κάθε Ιούλιο, όπως συνέβαινε μέχρι σήμερα. Αυτό σημαίνει πως σταματά το παλιό καθεστώς και οι αγρότες :

α) θα πληρώνουν εισφορές μέχρι τον μήνα διακοπής από τη ΔΟΥ ή της αίτησης διακοπής από την ασφάλιση του ΕΦΚΑ Αγροτών αν ασφαλίζονται με απογραφικό δελτίο.

β) θα συνταξιοδοτούνται ανάλογα με τον μήνα κατά τον οποίο κλείνουν την προβλεπόμενη ηλικία και όχι τον Ιούλιο κάθε χρονιάς.

4. Άλλη ρύθμιση προβλέπει πως το δικαίωμα σε σύνταξη γήρατος αρχίζει από την πρώτη του επόμενου της υποβολής της αίτησης συνταξιοδότησης μήνα, υπό την προϋπόθεση ότι κατά την ημερομηνία αυτή πληρούνται όλες οι νόμιμες προϋποθέσεις συνταξιοδότησης. Πρόκειται για γενικού τύπου ρύθμιση, η οποία ορίζει για όλους τους ασφαλισμένους του ΕΦΚΑ πως το δικαίωμα σε σύνταξη αρχίζει από τον επόμενο μήνα μετά την αίτηση. Προσοχή, αν τον επόμενο μήνα μετά την αίτηση δεν πληρούνται όλες οι νόμιμες προϋποθέσεις συνταξιοδότησης (χρόνος ασφάλισης, όριο ηλικίας) το δικαίωμα αρχίζει από την πρώτη ημέρα του μήνα που έπεται εκείνου κατά τον οποίο πληρούνται οι εν λόγω προϋποθέσεις.

5. Προβλέπεται επίσης η υποχρέωση των Δήμων να καταβάλουν τις βασικές οφειλές από ασφαλιστικές εισφορές σχολικών φυλάκων που είχαν προσληφθεί στους Δήμους με προγράμματα απόκτησης εργασιακής εμπειρίας χωρίς τα επιβληθέντα πρόσθετα τέλη, τόκους, προσαυξήσεις και επιβαρύνσεις. Διαγράφονται δηλαδή πρόστιμα και προσαυξήσεις από τους Δήμους και τα Νομικά τους Πρόσωπα προκειμένου να πληρωθούν οι εισφορές των εργαζόμενων που αντιμετωπίζονταν ως μαθητευόμενοι.